Bilim101: Bilim İçin Ölen Kadın

Bilim adamı kelimesinin günlük hayatta kullanımı yoğun olsa da doğru terimin bilim insanı olduğu daima vurgulanır. Bilim ve teknolojinin bugünkü seviyeye gelmesine en az erkek bilim insanları kadar kadın bilim insanları da katkıda bulunmuştur. Bilim101 serisinin bugünkü konuğu da bilime yön verenlerden kadınlardan Marie Curie.

7 Kasım 1867 tarihinde Varşova’da dünyaya gelen Marie Sklodowska henüz küçük yaştayken annesini kaybetti. Babası fizik öğretmeni olduğu için Marie de fiziğe ilgi duyuyordu ancak Varşova o tarihlerde Çarlık Rusya’nın kontrolü altındaydı ve eğitim sistemi gereği kadınların üniversite ya da teknik eğitim alabilmeleri ancak yurt dışına gitmeleri ile mümkündü. Bu nedenle ablasına gerekli maddi imkanı sağlayabilmek için Marie farklı işlerde çalıştı. Ablası Bronya tıp eğitimini tamamlayıp mezun olduktan sonra Marie’ye matematik ve fizik dersleri aldırdı. Böylece Marie 1891 yılında Paris’te üniversite eğitimine başladı. 1.5 sene sonunda sınıfın birincisi olarak fizik diplomasını aldı.1894 yılında ise ikinci diplomasını matematik alanında aldı.

1894 yılında piezoelektriği keşfeden Pierre Curie ile tanıştı. Temmuz 1895’te evlenmeleri üzerine Sklodowska olan soyadı değişerek Marie Curie adını aldı. 1897 yılında uranyum tozlarının yaydığı, günümüzde radyoaktivite olarak adlandırılan ışınlar üzerine çalışmalar yaptı ancak aynı sene içerisinde kızı olması sebebiyle çalışmalarına ara verdi. 1898 yılında araştırmalarına kaldığı yerden devam eden Curie toryumun elementinin de bu ışınları yaydığını fark etti. Bunun üzerine eşi Pierre Curie de kendi araştırmalarını bıraktı ve birlikte çalışmaya başladılar.1898 yılında uranyumun radyoaktif bozunmasından ortaya çıkan Polonyum elementini keşfettiler. Bu keşiften 2 ay sonra da doğal radyo aktif element radyumu bulduklarını duyurdular.

Marie Curie 1904 yılında doktorasını vererek Fransa tarihinde gelişmiş bilim üzerine ödül alan ilk kadın oldu. Aynı sene içerisinde eşi ile birlikte paylaştığı Nobel Fizik Ödülü’nü kazandılar böylece Marie Curie Nobel Ödülü’nü kazanan ilk kadın olarak tarihe geçti. Bu yıllarda radyasyon sebebiyle bazı rahatsızlıklar yaşamaya başladılar. Eşi Pierre Curie 1906 yılında at arabasının çarpması sonucu ölünce Marie Curie çalışmalarına devam etti ve 1908’de Sorbonne’deki ilk kadın profesör oldu.

1911 yılında ise radyum ve polonyumu keşiflerinden ötürü Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü ve tarihte iki farklı dalda Nobel Ödülü kazanan ilk insan oldu, hala bu unvanı taşıyan tek kadın bilim insanıdır. 1914 yılında Paris Üniversitesinde kurulan Radyum Enstitüsünün ilk müdür olarak atandı, daha sonra Dünya Savaşı esnasında taşınabilir röntgen cihazları yaparak genç kadınlara nasıl kullanılacağını öğretti.

1934 yılında kan kanseri sebebiyle hayatını kaybeden Marie Curie’nin rahatsızlığının fazla radyasyona maruz kalması sebebiyle olduğu açıklandı ve dolayısıyla ona “bilim için ölen kadın” ismi verildi. Arkasında bıraktığı defter oldukça önemli bilgiler içeriyordu ancak defter ilk bulunduğunda radyasyonlu olduğu anlaşılmıştı. 1991 yılında Nükleer Fizik Enstitüsü tarafından defterin radyasyondan arındırıldığı söylense de günümüzde Paris’in ünlü kütüphanesi Bibliothèque Nationale’de kurşun plakalar arkasında saklanan defterin radyasyondan tamamen temizlenmesi için 1500 yıla ihtiyaç duyduğu iddia edilmektedir.

Marie ve Pierre Curie’nin kızları Irene Curie’de eşi ile birlikte yaptığı çalışmalar sayesinde 1935 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazandılar. Küçük kızları Eve Curie ise eşi ile birlikte Nobel Barış Ödülü aldılar. 4 kişilik bu çekirdek aile 5 Nobel Ödülü kazanarak bir kez daha tarihe geçtiler.

Bilim101 serimizin diğer içerikleri:

Bilim101: Roketle Uçan İlk İnsan

Bilim101: Nobel’den Çanakkale’ye

Bilim101: Kaybolan Devridaim Makinesi

Bilim101: Wi-Fi’ın Yerini Alacak Teknoloji Li-Fi

Bilim101: “Sayın Uzaylı Arkadaşlarımız…”