Dijitalleşme 101

Dijital kelimesinin bir diğer anlamının sayısal olduğunu biliyor muydunuz? Hepimizin ilk aklına gelen verilerin bir ekran üzerinde elektronik olarak gösterilmesi olsa da sayısal anlamının oldukça manidar olduğunu birazdan daha iyi göreceğiz. Bu bilgi şimdilik burada kalsın.

Yazı dili, düşüncelerimizi belirli şekillerden oluşan bir kodlama yöntemiyle nesnelere aktardığımız bir çeşit şifredir. Şekiller bir araya gelip bir anlam ifade ediyor ve bu anlam sadece o kodlama yöntemini bilenler tarafından görülebiliyor. Bu yorum da burada kalsın şimdilik.

Görme eylemini nasıl gerçekleştirdiğimizi zihnimizde yüzeysel bir şekilde canlandıralım. Işık kaynaklarından gelen yahut ışık kaynağı menşeili ışınlar kırılarak görme sinirleri ile buluşur ve bu sinirler vasıtasıyla görüntü beyne iletilir. Dikkatinizi çekti mi? Çevremizdeki nesnelerin görüntüsü bir çeşit koda çevrildi ve sahip olduğumuz bilgiler ışığında bu kodun ne anlam ifade ettiğini çözdük.

Bir kenara attığımız bilgileri usulca birleştirmeye başlayalım. Mademki bir bardak, kalem ya da defter aslında birer kod, o zaman bir yazılım dilinde gerekli kodu oluşturduğumuz takdirde çıktı olarak defteri alabiliriz.Kahveyi sayı cinsinden ifade edersem, yani kahveyi sayısal hale getirirsem bir nevi dijitalleştirmiş olurum. Bir de bunu bilgisayarıma öğretirsem benim yerimize kahve siparişi vermeyi de öğretebilir miyim? Evet! Dünyamız bu yöne doğru gidiyor, dünyamız dijitalleşiyor. En sevdiğimiz yazarın bir kitabını sipariş etme adımlarımızı artık daha dikkatli inceleyeceğiz.

Bir aşama daha ilerleyelim. Mademki kahve alışverişi yapmayı bilgisayarıma öğretebiliyorum, bilgisayarım aylık kahve tüketimimin kanımdaki hemoglobin miktarına olan etkisini de söyleyebilir o halde. Nasıl? O ay tükettiğimiz tüm yiyecek ve içecek bilgilerini, kaç saat uyuduğumuzu, kaç kere güldüğümüzü, kaç kilometre yürüdüğümüzü, vs. programa girdiğimiz takdirde bize istediğimiz şeyi verecektir. Bir yerden tanıdık geldi, değil mi? Bu tip uygulamalar artık hayatımızın her yerinde. Öte yandan, ne kadar kahve tükettiğimizi dijital hale getirdiğimiz zaman başka bir isim veriyoruz ona, veri. Bu program bizimle ilgili tüm verileri kullanarak o yıl kaç gün tatil yapmamız gerektiğini, raporları günün hangi saatinde yazarsak daha az zamanımızı iş için ayırabileceğimizi, hangi arkadaşımızla vakit geçirdiğimizde daha mutlu olduğumuzu söyleyebilir. Aynı şekilde bir şirketin hangi çalışanına ne kadar zam yapması gerektiğini de. Kulağa belki imkansız, belki korkunç belki de şahane geliyor, ama bütün bunlar şimdiden hayatımıza girmeye başladı. Davalarda karar verilmesi için yapay zekanın kullanılması çalışmalarının çoktan başladığını göz önüne alırsak, her şey robotlaşacak, dijitalleşecek mi? Gelin Suits dizisinde geçen bir olayı inceleyelim.

İki hukuk firması çeşitli sebeplerden dolayı birleşiyor ve bir avukata şu görev veriliyor: En verimsiz çalışanların listesini çıkarıp işten çıkarmaları yönetmek. İlgili avukat bu görevi tamamlamak için bir yazılım kullanıyor ve saniyeler içerisinde listeyi hazırlıyor. Dizide çok detaya girilmiyor fakat sizce bu yazılımın kullandığı kriterler ne olabilir? Kazanılan dava sayısı, şirkete getirdiği müşteri sayısı, müşterilerden kazanılan gelir miktarı, vs. birçok ölçüt vardır eminim. Sonraki bir sahnede, işten çıkarılması muhtemel bir çalışanın ofiste oturduğu masa ilgili avukatın dikkatini çekiyor ve görüyor ki, bu masa en verimli beş çalışanın masasının ortasında yer alıyor. Bu detay sayesinde o çalışan listeden çıkarılıyor.

Dijitalleşme hayatımızın ne kadarına girmeli sorusu bir yana, insanın kendine has özelliklerinin olduğu gerçeği unutulmamalı. Aslında önemli olan yapay zekanın ne kadar insana benzediği değil, insanların ne kadar robotlaşmadığı.