Bir Ezberleme Tekniği: Zihin Sarayı

     İzlediğimiz filmlerin, dizilerin hatta günümüzde youtube gibi sosyal platformların, okuduğumuz kitapların, dergilerin, gazetelerin ve buna benzer türevlerinin hayatımıza kattıkları, ufkumuzu genişlettiği yadsınamaz bir gerçeğimiz haline geldi. Sizler neleri izliyorsunuz, neleri okuyorsunuz. Size katkısı olabilecek şeyler mi yoksa sizi karamsarlığa düşürecek şeyler mi? Ben bugün burada size beni etkileyen ve gerçekleştirmeye çalıştığım bir ezberleme metodundan bahsedeceğim. Mekan Metodu. Bu metot ilk olarak karşıma Benedict Cumberbatch ve Martin Freeman’ın başrol oynadığı Sherlock dizisinde karşıma çıkmıştı. Bu dizide beni Sherlock’un Hafıza Sarayı(Mekan Metodu) yolculuğunda bulduğu inanılmaz detaylarla bir çok olayı çözdüğü sahneler bana ilham olmuştu. Tabii ki bu bir dizi fakat Mekan Metodu çok önceki senelerden beridir kullanılan, kurgu olmayan bir ezberleme çeşididir.

Peki nedir bu “Zihin Sarayı”?

Sherlock Holmes sayesinde popüler olan bu teknik, savaşlar sırasında kütüphanelerin yakıldığı ve bilgiyi saklamanın zor olduğu dönemlerde bilgeler tarafından kullanılan bir tür "bilgiyi hafızada tutma taktiği"dir. Latince’de “Method of Loci” olarak geçmektedir. Buradaki "Loci" location kelimesi ile aynı anlamdadır. Bu sebeple mekan metodu olarak da bilinir. Loci yönteminin ciddi ciddi Roma'da Cicero tarafından geliştirildiği ise kanıtlanmış bir bilgidir. Yani bu da bahsettiğimiz yöntemin 2000 yıldan eski bir yöntem olduğu anlamına geliyor.

Sherlock sayesinde popüler olan teknik diyoruz fakat bu taktik Dünya Hafıza Şampiyonalarında, oyunculuk sektöründe oyuncuların çoğunun senaryoları ezberlemek için kullandığı tekniktir.

Bir hafıza sarayı basitçe içinde sayısız Roma odası bulunan, koridorlarıyla, holleriyle kocaman bir saraydır. Bilgilerinizi depoladığınız odacıkları büyütüp çeşitli odalar eklediğinizde bu odaların kategori olarak birbirleriyle benzer olanlarını aynı koridora koyduğunuzda çeşitli koridorları da tek bir hole bağladığınızda hele bir de o holden üst katlara çıkılıyorsa mükemmel bir saray inşa etmişsiniz demektir. Bu sonuç itibariyle artık herkesin kendine ait bir sarayı (evi) olduğundan dolayı uygulanması için Roma'ya gitmenin gerek olmadığı hafıza sistemidir. 

Şimdi isterseniz daha somut bir şekilde Mekan Metodu'nu veyahut Loci Yöntemi'ni uygulayarak kendinize nasıl bir Hafıza Sarayı kurabileceğinizden bahsedelim.

1. Adım: Sarayına karar ver.

Çok iyi bildiğiniz bir mekan seçin kendinize. Seçtiğiniz mekanı ne kadar iyi tanıyorsanız ve görselleştirerek bu mekan içinde ne kadar rahat yolculuğunuzu sürdürebiliyorsanız bu tekniğin etkisi de o kadar fazla olacaktır. Kendinize gözlerinizi kapattığınızda her detayını kolay görebildiğiniz bir yer bulmalısınız. Bu tanıma göre aklınıza muhtemelen eviniz veya iş yeriniz gelecektir. Depolayacağınız bilgilerin miktarına göre tek bir oda veya evin tamamını kullanmanız gerekebilir. Çünkü her detayı bir sembolle veya eşyayla bütünleştirmeniz gerekecek. 

2.Adım: Sarayında rotanı seç.

Depolayacağınız bilgi miktarına göre mekanı çeşitli rotalarda gezdiğinizde nelerle karşılaştığınızı gözlerinizin önüne getiriyor olmanız gerekebilir. Bu, tekniğimizi güçlendirerek, hafızanıza aldığınız bilgileri belirli bir sırada hatırlamanızı kolaylaştırır. Çocukluğunuzun geçtiği bir ev, yaşadığınız şehirdeki işlek ve meşhur caddeler, işe ya da okula giderken kullandığınız sokaklar, şu anki ya da geçmiş yıllardaki okul yolunuz, iş yerinizde sizin masanızdan patronun odasına uzanan yol… Tüm bunlar Hafıza Sarayı rotamıza örnek olabilir. Rotanızı belirleyin ve hep aynı rotayı takip edin. Bu önemli bir nokta çünkü aynı rota sistemli bir gezinti demek. Bu da beyninizin ilişkileri daha kolay çözmesi demek. Bunu şöyle açıklamam daha iyi olabilir: Her gün evinizden çıkıp okula gidiyorsunuz diyelim. Toplu taşımaya bindiyseniz okulunuzun yakınındaki durakta indiğinizde okula nasıl yürüyeceğinizi, hangi sokaktan gideceğinizi düşünüyor musunuz? Hayır. Ezberlediğiniz bir yolda ayaklarınız sizi götürüyor gibi hissediyorsunuz. Beynimiz bu rotayı ilişkilendirdiği için hafıza alanından bize gelmesi o kadar zaman almıyor hatta geldiğini anlamıyoruz bile.

3. Adım: Sarayındaki nesneler ile ilişkilendir.

Kelimeleri sarayınızdaki belirli konumlara yerleştirin. Yerleştirirken rotanıza da dikkat edin. Bu kelimeleri hatırlamanızı kolaylaştırır. Ayrıca kelimeleri ilişkilendirirken abartmaktan çekinmeyin. Böylelikle iki kelime arasındaki etkileşim daha güçlü olacaktır.

4. Adım: Semboller, şekiller ve resimler kullan.

Beynimiz özellikle gördüklerimizi daha iyi hatırlar. O halde neden görsel hafızamızdan daha fazla yararlanmayalım ki? Hafıza Sarayınızın içerisine semboller, şekiller ve resimlerle hatırlamak istediklerinizi eklemekten çekinmeyin.

5. Adım: Sarayını bol bol ziyaret et.

Tekniğe alışmak için Hafıza Sarayınızda baştan sona geziler yapın. Tabii ki zihninizde… Sarayınızdaki objeleri sırasıyla gözünüzün önüne getirdiğinizde, hatırlamak istediğiniz ve bu objelerle ilişkilendirdiğiniz bilgiler de aynı sırayla aklınıza gelecektir. Son objeye geldiğinizde geri dönün ve bu kez de hatırlamak istediklerinizi sondan başa saymaya çalışın. Ne kadar çok pratik yaparsanız ustalaşmanız ve hatırlayışınız o kadar kolay olacaktır.

6. Adım: Bilgi miktarına ve hatırlama süresine göre yeni saraylar üretin ya da bir odasını kullan.

Hatırlamak istediğiniz bilgiler kısa süreli ise aynı hafıza sarayını birden fazla bilginin hatırlanması için kullanabilirsiniz. Ancak hatırlanması gereken bilgiler uzun süreli olarak hatırlanması gerekiyorsa, sırf bu bilgiler için kullanılacak yeni bir hafıza sarayı oluşturun. Hatırlanacak bilgi sayısına göre ihtiyaç duyulacak yer veya oda sayısı da değişecektir. Ancak az sayıdaki bilgi grupları için sadece bir odayı kullanabilirsiniz. Belli bir sırada hatırlanması gereken bilgiler için bir hatırlama sırası belirlenmelidir. Bu sırayı odada turladığınız rotaya göre ayarlayabilirsiniz.

Şimdi örnekle pekiştirelim:

Ben bu metodu üniversite sınavına hazırladığım yıllarda, özellikle edebiyat dersinde uygulamaya çalışıyordum. Uzunca bir caddeden yürüyorum, sağ kaldırımda ve sol kaldırımda çeşitli dükkanlar var. O dükkanlarda örneğin Divan Edebiyatı şairleri dükkanın içinde çalışanlar ise şairlerin eserleri şeklinde oluşturuyordum. Caddede ilerledikçe örneğin çeşmeye kadar olan kısım Divan Edebiyatı, çeşmeden sonraki kısım ise Halk Edebiyatının içerikleri şeklinde ilerliyordu. Dükkanlara şair dedik çalışanlara eser dedik, çalışanların elinde bulunan teçhizata ise o şairin başlıca özelliklerini sıralayabiliriz. Bu caddeden onlarca yapabilir, neyi ezberlemek istiyorsam ezberlemeye çalışırdım. Ama tabi sınav stresti farklı bir boyut olduğu için sınav esnasında panik yapıyordum. Yine de bu teknik beni hatırı sayılır netlere ve ilçe edebiyat yarışmalarında derecelere çıkarttı.

Sizler de kendi Zihin Sarayınızı oluşturabilir, hem bakış açınızı genişletebilir, hem de unutmamanız gerekenleri zihninize kazıyabilirsiniz.

Bu içerikte bana ilham olan öncellikle Sir Arthur Conan Doyle’a, ve Sherlock Holmes gibi bir karakteri mükemmel canlandıran Benedict Cumberbatch'e çok teşekkür ederim.

Hayatlarıma dokunanlar ile hayatlarınıza dokunma ümidiyle...

Özgün İçerik