Güçlü Kadın Yazarlar: Halide Edib Adıvar

Türk kadının bağımsızlık sembolü haline getiren ve Vurun Kahpeye kitabında şu sözleri "Namus kadının yüzünü açıp açmamasında değildir. Din de peçe demek değildir. Öyle kapalı kadınlar vardır ki kapı arasından her türlü rezaleti yaparlar. Onun için yeni hoca hanıma yüzü açık diye kasabanın hücuma hiç hakkı yoktur." kaleme alan Halide Edip Adıvar'a kadını öne çıkardığı için teşekkür ederiz.

HALİDE EDİB ADIVAR'IN HAYATI HAKKINDA

*Babası Selânikli Mehmed Edip Bey, annesi ise Bedrifam Hanım’dır.

*Erken yaşta annesini kaybedince çocukluğu, ileride sanat hayatında önemli etkileri olacak olan anneannesinin evinde geçti ve ilk terbiyesini ondan aldı.

*Annesinin ölümünden sonra birkaç evlilik yapan babasının yanında ise Anglo-Sakson eğitimine tâbi tutuldu. Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nin ilk öğrencilerinden biri oldu.

*Derslerinin yanında Fransızca ve mûsiki öğrendi.

*İlk evliliğini, koleji bitirdikten sonra hocası Sâlih Zeki ile yaptı (1901) ve ondan iki oğlu oldu. 1911’de Sâlih Zeki’den ayrıldı.

*Otuzbir Mart Vak‘ası üzerine çocuklarıyla birlikte Mısır’a kaçtı (1908) ve ardından bir davet üzerine oradan İngiltere’ye gitti. Olaylar yatıştıktan sonra tekrar yurda döndü.

*Salih Zeki'den ayrıldığı sıralarda eğitim hizmetlerine ağırlık veren ve Türkiye’nin geleceğine şekil verecek çocukların iyi birer şahsiyet olarak yetişmeleri için önce kadının yetiştirilmesinin gerekli olduğunu savunan Halide Edip, ilk dönemde kaleme aldığı eserlerinde daha çok kadın ve çocuk eğitimi üzerinde durdu.

*Kadınların toplum hayatına katılması ve eğitilmesi amacıyla Teâlî-i Nisvan Cemiyeti’ni kurdu; ayrıca 1912’de faaliyete geçen Türk Ocağı’nda da görev aldı. Bu tarihlerde yapmış olduğu öğretmenlik ve müfettişlik çalışmalarına, Cemal Paşa’nın kendisini davet ettiği Suriye’de de devam etti ve orada iken Dr. Adnan Adıvar ile evlendi (1917).

*1918’de Dârülfünun Edebiyat Fakültesi’ne Batı edebiyatı hocası olan Halide Edip üzerinde en büyük etki edenlerden biri oldu.

*15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinden sonra düzenlenen Fatih, Üsküdar ve Sultanahmet mitinglerine konuşmacı olarak katıldı. Özellikle Sultanahmet mitinginde âdeta efsaneleşti. Halide Edip, 1920’de kocasıyla birlikte Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele’ye fiilen katıldı. Cephelerde dolaştı, Kızılay hastahanelerinde görev aldı.

(Sultanahmet Mitinglerinde Halide Edib)

*Millî Mücadele’den sonra, kurucuları arasında Adnan Adıvar’ın da bulunduğu Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın İsmet Paşa (İnönü) hükümetince kapatılması ve Mustafa Kemal’le aralarında çıkan siyasî ihtilâflar yüzünden kocası ile birlikte Türkiye’den ayrıldı (1925). İngiltere’ye, daha sonra Fransa’ya yerleşti.

*Atatürk’ün ölümünden sonra, 1939’da yurda döndü. 1940’ta profesör olarak İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsü’nü kurmakla görevlendirildi. 1950’ye kadar bu görevi yürüten Halide Edip, 1950-1954 yılları arasında Demokrat Parti listesinden bağımsız İzmir milletvekili oldu. 9 Ocak 1964’te İstanbul’da öldü, Merkezefendi Mezarlığı’na gömüldü.