Gereğinden Fazlasını Vermek: Aptal Çita Sendromu

Günümüzde insanların ihtiyaçlarından fazlasını alıp tükettikleri çokça konuşulan konulardan birisi. Üstelik bu tüketim sadece insanların cebini ilgilendirmiyor aynı zamanda artan sosyal medya kullanımları ile birçoğumuz zamanımız ve enerjimizi de gereksiz yerlere sarf ediyoruz. Son zamanlarda popüler hale gelen sosyal medya kullanımı ile ilgili tavsiyeler de aslında kaybettiğimiz zaman ve enerjinin kanıtlarından birisi.

Hayvanlar âleminin en hızlı üyelerinden olan çitalar, yüksek sürat özelliklerine rağmen avlanmada her zaman başarılı olamayabilirler.  Çitalar bunu bildikleri için, avlanmaya başlamadan önce yakalayacakları av sonucunda elde edecekleri ve bu sürede harcayacaklarını karşılaştırırlar. Örneğin, küçük hayvanları yakalamak için göstereceği çaba ve kaybedeceği enerji, çitanın avdan kazanacaklarından fazla olacağı için çita saldırmak yerine bir başka av arar.

Benzer şekilde, çita eğer avın kendisine kazandıracaklarını yeterli bulduysa ve onu yakalamak için koşmaya başladıysa bile daima bir hesaplama içerisindedir. Koşu esnasında fazla enerji harcadığını fark ederse koşmayı bırakarak avının kaçmasına izin verir bu sayede kendisi de gereğinden fazlasını harcamaktan kurtulur.

Ancak bu hesaplamayı yapma yeteneğini kazanamamış olan çitalar, genellikle genç olanlar, değmeyecek avların peşinde uzun mesafeler kat ederler ve bunun sonucunda her zaman kazandıklarından fazla enerji kaybederler. İşte bu hesaplamaları yapamayarak kendilerini boşa yoran çitaların içinde bulunduğu durum “aptal çita sendromu” olarak adlandırılmaktadır. Bu durum oldukça risklidir çünkü yaptığı enerji israfları çitanın bir sonraki avlanmasını onun için adeta bir “ölüm koşusu” haline getirir.

Günümüzde de plansız ve hesaplama yapmadan hedefe ilerlemeye çalışan insanlar için aptal çita (veya aptal puma) ifadesi kullanılmaktadır. Yani aptal çita sendromu; havanda su dövmek, akıntıya kürek çekmektir.