Sinestezi: Bu Farklılığı Yaşayan İnsanların Beynindeki Şölen

Sinestezi… Daha önce duydunuz mu ya da bu farklılığı hissettiniz mi diye test etmek için birkaç soruyla başlayalım…Hiç sayıları renk olarak algıladınız mı ? Mesela bir notayı duyduğunuzda onu mavi, sarı veyahut mor renk olarak duyumladınız mı ? Bir duygu size koku gibi geldi mi ?

Eğer bu sorulara cevabınız evetse ya da bu farklılığı merak ediyorsanız sinestezi kavramına daha yakından bakalım… Belki de sinestezi demek yerine duyuların şöleni diyebiliriz.

Kelime asıl olarak Yunanca kökenlidir. Yunanca syn: “birlikte” ve aesthe-sis: “algılamak” gibi iki kavramdan oluşur. Sinestezi istemsiz bir deneyimdir. Sinestezi, doğum sırasında beynimizde bize bir yaşam boyunca yeteceğinden çok daha fazla sayıda bulunan nöron arası bağlantıların, normal insanlarda zamanla yok olurken, sinestezik olanlarda bu bağlantıların yok olmamasından kaynaklanır.

Sinestezi günlük hayatta insanların çok daha azınlık bir kesiminde görülür. Sinestezik olan insanlar bazı rakamlardan korkar ya da onları renklere benzetir, bazı notaları renklere benzetir, bazı günleri ise bir duyguya benzetebilir.

Mesela 6 rakamı bir insana korkunç gözükebilirken,  2 rakamı çılgın bir insana benzeyebilir. Hüzünlü bir melodi o kişiye sarı gözükebilirken, eğlenceli bir melodi onun için kırmızıdır…

Sinestezik deneyimi küçük yaşlarda fark edenler bunu içselleştirirler ve normal görürler ilerleyen dönemlerde başka insanların kendileri gibi olmadığını fark ettiklerinde fazlasıyla şaşırırlar bunun sebebi normalliğin bu olduğunu sanmalarıdır.

Peki şimdi şunu düşünelim sizce bu bir hediye mi yoksa hastalık mı ?

Birçok ünlü ismin sinestezik olduğu biliniyor. Vladimir Nabokov, Amy Beach, Gyorgy Ligeti, Joachim Raff, Henrik Wiese, Franz Liszt, Olivier Messiaen, Konstantin Saradzhev ve bilim adamı Nikola Tesla ile fizikçi Richard Feynman bunlardan sadece bazılarıdır.

Bunun yanı sıra sinestezik insanların sanatsal yönlerinin çok daha güçlü olduğu biliniyor. Sizlere sinestezinin hediye olduğunu düşündürtebilecek bir örnek vermek istiyorum. Bu kısımdan sonra hediye mi hastalık mı olduğunu sizler değerlendirin…

Daniel Tammet.  Dünyaca ünlü sinestezik...  Daniel Tammet, 2004 yılında Oxford Üniversitesine gidip ‘Ben pi sayısını 22 bin 500 üncü rakamına kadar söyleyebilirim’ diye ortaya çıkıp, 5 buçuk saati aşkın bire süre rakamları sıralayarak gerçekten de hatasız sayabilen birisi olmuştur. Aynı zamanda Daniel herhangi bir dili 7 gün içersinde öğreniyor ve akıcı bir şekilde konuşabiliyor.

Ünlü yazar Adam Fawer’ ın Empati kitabında sinestezik bireyler işleniyor. Bunlardan kimisi virtüöz kimisi ise hafefob (dokunulmaktan korkma) ve enoklofob (kalabalıktan korkma) fobilerini geliştiriyor. Virtüöz olan kişi sinestezik yetenekleri sayesinde çok ünlü ve saygın bir sanatçı oluyor. Bunun yanı sıra evden çıkamayan sinestezik kişi ise sinestezik algılamaları sebebiyle fobilerinin esiri oluyor, sadece zamanla geliştirdiği bazı yetenekleri sayesinde çok aranan bir sinema danışmanı oluyor.

Bu resim bir sinestezik olan Wassily Kandinsky tarafından çizilmiştir. Resime kendi duyularının karmaşasını aktardığı düşünülüyor.

İlginizi çektiyse bu müzisyenlerin sinestezik bakışları sizlerde farklı pencereler açacaktır…

• Duke Ellington… Sesleri sadece renk değil doku olarak da gördüğünü söylemiştir kendisi.
• Lorde
• Pharrell Williams
• Tori Amos… İlk dinleyişimde sesiyle beni büyülediğini söyleyebilirim.
• John Mayer… Sinestezik durumu araştırmadaymış lakin sesinin naifliği ve derinden etkileyişi ile bu oldukça mümkün bir durum.
• Stevie Wonder
• Mary J. Blige
• Marina Diamandis
• Kanye West
• Billy Joel
• Eddie Van Halen

Kulaklarınızı şenlendirmesini umduğum sinestezik şarkıcılarımızdan birkaçının şarkısıyla yazımızın sonunda sizleri başbaşa bırakıyorum.

Yazarlarımız tarafından kaleme alınan Sinestezi ile ilgili farklı bir bakış içeren içeriğe buradan ulaşabilirsiniz.