Günlük Hayatta Kullandığımız Bu Deyimler Aslında Ne Anlama Geliyor?

Günümüzde günlük dilimizi sosyal medya belirliyor. Esprilerimizi şakalarımızı hatta hüzünlerimizi bile dile getirirken sosyal medyadan gördüğümüz şeylerle dile getiriyoruz. Yüz binlerce insanın katılımı bu trendlere hız katıyor. Bir öncekine yeni adapte olmuşken bir sonraki geliyor. Onun da çıkış yerini öğreniyor, gülüyor ve biz de yerli yersiz kullanmaya başlıyoruz. Bazen anlaşılmıyor, açıklama yapıyoruz. Bu kalıbın çıkış yerini anlatıyoruz. Hayatımız böyle akıp gidiyor.

İnsan şunu soruyor kendi kendine, sosyal medya yokken dilimizi neler süslüyordu? Sosyal medya dilinden sonra buraya bağlanmak tuhaf olacak ama, eskiden bunların yerini deyimler dolduruyordu. Eski dizileri izler eski kitapları okur ve yaş almış insanlarla kelam ederseniz, artık yeni jenerasyonun pek kullanmadığı cümleler duyabilirsiniz.

Bu deyimlerin cümlelere renk kattığı doğru. Peki günümüzde herkesin kullandığı cümlelerin çıkış yerleri gibi bu kalıplaşmış sözlerin de çıkış yerleri yok mu? Bu sorunun cevabına sevinerek tabii ki var diyor, hatta bunları barındıran bir kitaptan haberiniz yoksa diye bu eksikliği gideriyoruz:

İskender Pala - İki Dirhem Bir Çekirdek

İskender Pala'nın bu kitabında deyimlerin nereden çıktığından bahsediliyor. Tam olarak 211 tane deyimin kısa kısa hikayeleri anlatılıyor. Biz de sizler için seçtiğimiz dört deyimin hikayesini anlatmak istiyoruz.

İki Dirhem Bir Çekirdek

iki-dirhem-bir-cekirdek

Kitaba da ismini veren bu tabiri giyimine kuşamına özen göstermiş birini gördüğümüzde kullanırız. İki dirhem bir çekirdek olmuşsun deriz.

Kitaba göre bunu dememizin sebebi, eskilere dayanıyor. Eski zamanda ağırlık birimi olarak okka kullanırken ortaya çıkmış. O zamanların en değerli, kıymetli parası iki dirhem bir çekirdek ağırlığındaymış. Dirhem, okkanın dörtte biri ağırlığındadır. Çekirdek ise dirhemden de daha hafif, hassas ölçümlerde kullanılan bir kavramdır. Yani aslında birine 'iki dirhem bir çekirdek olmuşsun' derken farkında olmadan altın gibi olmuşsun diyerek, çok güzel bir iltifatta bulunuyormuşuz.

Afyonu Patlamak

Eski zamanda tiryaki olup orucundan ödün vermeyen kişiler sayesinde çıkmış bu deyim. Afyonu kağıtlara sarıp sahurda midelerine yolluyorlarmış. Fakat hepsi farklı sayıda kağıtlara sarılıyormuş. Biri bir kat kağıda sarılı iken diğeri iki diğeri üç... Fakat işlerin ters gitmesi ve afyonların kana karışmaması tiryaki kişiler için bir hayli zor oluyor, adeta dış dünyadan kopuyorlarmış. Bu yüzdendir ki biri çevresinde olan bitenleri algılamakta zorlandığında 'onun afyonu daha patlamadı' diyoruz.

Saman Altından Su Yürütmek

saman-altindan-su

Bir zamanlar bir köyde herkese eşit su gidecek şekilde ayarlamalar yapılmış, dağdan gelen su herkese eşit bir şekilde dağıtılarak herkes kendi işine bakıyormuş. Fakat daha fazla su isteyen aç gözlü bir köylü, plan yapmış. Su yatağından kendi tarlasına kadar derin ve ince bir yol kazmış. Kimse anlamasın diye çalı çırpı ile örtmüş, üstüne de saman atmış. Köylü suyun azaldığını fark etmiş fakat sebebini bir türlü bulamamış. En sonunda teker teker bütün tarlaları araştırırken bu hilenin farkına varılmış. Hileciyi falakaya yatıran köylü hem ceza niyetine değnekle vuruyor hem de 'Saman altından su yürütürsün ha' diyorlarmış. Bu hikaye de bize bu deyimi kazandırmış. Bugün birisi kendi çıkarları peşinde gizlice bir iş yaparken bu deyim kullanılır.

İpsiz Sapsız

ipsiz-sapsiz

Eskiden de şimdiki gibi insanlar büyük şehirlere iş bulmaya giderlermiş. Bazılarının hiçbir vasfı olmaz, hamallık ya da kazma kürek işleri için giderlermiş. Bir becerileri olmadığı gibi bu kişilerin hamallık gibi işleri yapmaları için bile ne ipleri olurmuş ne de tutacak bir sapları. Meslek sahibi olmamalarıyla birlikte bir işe de yaramayan bu kişilere ipsiz sapsız denmeye başlanmış. Günümüzde hala hiçbir vasfı olmayan ve hiçbir işin ucundan tutmayan kişilere ipsiz sapsız demeye devam ediyoruz.

Her şeyi çok çabuk tükettiğimiz bu yeni çağda, eskilere hürmet edip kaybolmalarını engelleyebilmemiz ümidiyle.