Zihnini Temizleyerek Mutluluğa Ulaşmanın Yolu: Dopamin Orucu

Eskiye oranla kitap okumakta, ders çalışmakta ya da bir şekilde emek gerektiren görevlerde çok zorlandığını düşündüğün için, dikkat eksikliği problemi yaşadığını düşünüyor musun? Dur tahmin edeyim bir sosyal platformda saatlerini harcarken, bir gönderinin altındaki yorumları okurken veya bilgisayar oyunları oynarken dikkatin hiç dağılmıyor. Ama ne zaman ki biraz daha rutin, sıkıcı ilerleyen işler yapmak zorunda kalsan dikkatin dağılıyor. Böyle bir problem yaşıyorsan, mevzu dikkat eksikliği ile alakalı değil belki de beynin ürettiği bir horman olan dopaminle alakalı olabilir. Dopaminin hayattaki zorlu görevleri yapmamız noktasında ya da motivasyonumuz noktasındaki büyük etkisinden bahsetmeden önce nedir bu dopamin ondan bahsetmek isterim.

Dopamin Nedir?

Dopamin beynimizin salgıladığı birtakım hormonlardan birisidir, beynimizin motivasyon ile ilgili kısmında önemli rol oynar. Yani biz bir şekilde, bizim için iyi olan bir şeye ulaştığımız zaman, hatta bu bir bardak su içmek bile olabilir. Beynimiz böyle bir durumda bile dopamin salgılayabilir. Ancak suyu içerken salgılanan dopamin ile çok istediğimiz bir şeyi elde ettiğimiz zaman ortaya çıkan dopamin salgısı aynı miktarda değildir. Ama günümüz yapısında sistem öyle bir dizayn edilmiş durumda ki özellikle sosyal medya algoritmaları bizim dopamin döngümüzü bozacak şekilde ve burada organik olmayan aşırı dopamin salgılattıracak şekildedir. Yani biz herhangi bir sosyal medyada vakit geçirdiğimiz zaman daima yeni içeriklere maruz kalıyoruz. Böylece beyin hep bir şekilde olumlu olan şeylere ulaşmak noktasında ya da farklı uyaranlarla karşılaştığı zaman, karşılaştığı uyaranlar üzücü, hayal kırıklığına uğratıcı olsa bile dopamin salgısı artıyor. Yani biz ders çalışma noktasına geldiğimiz zaman zihnimiz kısa bir süre gaza gelip dopamin salgılıyor ama sonrasında bizim için o salgı azalmaya başladıkça daha sıkıcı bir noktaya geliyor. Böyle olunca ne oluyor? İşte insanın gerçek hayatındaki dengesi bozuluyor. Gerçek hayatımızda bize faydası olacağını düşündüğümüz şeyler bir şekilde hemen sonuca ulaşabildiğimiz şeyler değildir. Önce emek verip sonra ödülünü alırız. Yani beynimiz dopamin koşullanmasına maruz kaldığı zaman sadece kısa odaklı ödüllere odaklanmış oluruz. İşte böyle bir durum bizim bütün hayatımızı sarsıyor ve hayallerimize ulaşmak, kendimizi geliştirmek, kendini gerçekleştiren bir insan olmak noktasında bizi çok geride koyuyor. Peki dopamin fazla salgılanınca iyi hissediyoruz burada sorun olan nedir diye düşünebilirsiniz. Yani iyi hissedince, sosyal medyada zaman geçirince, bir şekilde beni anlık doyuracak yemeklerle ilgilenince ne oluyor? Işte burada normalden fazla dopamin salgıladığımız zaman beyin dengesini korumaya çalışıyor. Beyin ve vucüt her zaman böyle çalışır. Beynimiz fazla dopamin uyarıcılarına maruz kaldığı için bu sefer iki türlü reaksiyon geliştiriyor. Ya dopamin üretimini azaltıyor ya da dopaminin karşılayacak diğer hücre reseptörlerinin dopamin alma kapasitesini kısıtlıyor. Yani o dopamin ya üretilmiyor ya da hedefine ulaşamıyor. Yani biz çok fazla dopamin üretici veyahut anlık haz vadeden şeylere maruz kaldığımız zaman bir süre sonra standart olan şeylere karşı tolerans geliştiriyoruz. Işte bunun için yapabileceğimiz çok güzel şeyler var. Dopamin bağımlılığından kurtulmak için dopamin orucu denilen bir yöntemi, süreci hayatımıza uygulamamız lazım.

Gelelim bu orucu nasıl uygulayacağımıza. İlk başta şunu bilmemiz gerekiyor, dopamin orucunda neleri yapacağız ve neleri yapmayacağız.

•  Telefondan sosyal medyaya, videolara, oyunlara bakmamamız gerekiyor.
•  Abur cubur benzeri bol şekerli, bol tuzlu, bol etli, bol kalorili yiyeceklerden uzak durmamız lazım. Özellikle online yemek sipariş ettiğimiz uygulama ve sitelerden kesinlikle sipariş vermememiz lazım.
•  Bizi çok keyiflendiren, haz veren müziklerden bir süre uzak durmamız gerekiyor.
•  Bilgisayarda sörf yapmak, videolar izlemek, oyun oynamak ve bilgisayarda bir şekilde vakit geçirmememiz gerekiyor.
•  Sigara, alkol, madde ve bu tür şeylerden uzak durmamız gerekiyor.
•  Arkadaşlar ile birlikte çok eğlenceli ortamlara, halısaha maçlarına, grup ile sosyal etkinliklerden uzak durmamız gerekiyor.

 Aslında bu saydığımız şeylerden bir kısmı sağlıklı, örneğin müzik dinlemenin bir zararı yok. Ya da arkadaşlarla eğlenceli vakit geçirmenin bir sıkıntısı yok. Ama dediğimizi gibi bu bir oruç. Uzun zamandır zihnimiz kirlenmiş durumda ve zihnimizi biraz arındırmamız gerekiyor. Bu saydığımız maddelerden uzak bir 24 saat geçirmeyi deneyin eğer başarılı olursanız süreyi bir haftaya çıkartın ve bu süreçte vaktinizi verimli kullanın.