Zamanla Kaybolmaya Yüz Tutmuş 9 Meslek!

Gelişen teknoloji ile birlikte kimi meslekler hayatımızdan tamamen çıkarken kimisi de kaybolmaya yüz tutmuş biçimde Anadolu'nun ücra köşelerinde son çırpınışlarını yaşıyor. Caddelerde gezerken, evimizin önünde, çarşıları dolaşırken, görmeye hasret kaldığımız, hey gidi zamanlar dediğimiz, samimiyetin tadı... O zamanlara, belki çocukluğumuza doğru keyifli bir yolculuğa ne dersiniz. Dilerseniz göz atalım.

1- Çömlekçilik



Topraktan yapılmış çanak, çömlek. testi, sürahi, bardak, kase ve saksı gibi eşyalar satan esnafa çömlekçi denirdi. Orta ve üst gelir grupları kalaylanmış bakır kap kullanırdı. Eskiden Bayezid Meydanı’nda bir sıra çömlekçi dükkanı vardı. Toprak kapların yerini zamanla bakır ve benzeri maden kaplar aldı. Fakat çömlek özellikle kırsal yörelerde günümüzde de hala kullanılıyor.

2- Macunculuk



Bir zamanlar manileriyle sokakları şenlendiren ve bütün çocukların rüyalarına giren macuncu, sokak sokak dolaşarak, macun denilen renkli şekerler satardı. Eskiden bugünkü gibi çeşit çeşit şekerlemeler, bonbonlar yoktu. Macuncu satış yapacağı zaman, kolundaki tahta sehpayı yere koyar tepsiyi de bunun üzerine oturtarak, elindeki demir ıspatula ile renk renk macunlardan alır ve ince bir çubuğun üzerine sarardı. Maalesef günümüzde kaybolmaya mahkum olanlar arasındadır. Sadece Ramazan aylarında, İstanbul'un tarihi ve turistik yörelerinde belediye tarafından simüle edilmektedirler.

3- Değirmenci



Buğday, arpa, mısır, darı gibi tahılların öğütülerek un haline getirildiği yerlere değirmen, bu gibi yerleri işleten veya çalıştıranlara da değirmenci denir. Değirmenler eskiden insan gücünden, hayvan gücünden, su ve rüzgar gücünden yararlanılarak çalıştırılırdı. Şimdi eskisi gibi değirmenler yok. Var olanlar da elektrik enerjisiyle çalışmaktadır. Değirmenlerin yerini un fabrikaları aldı.

4- Şerbetçi



Meşrubat sektörünün gözdesi şerbetti. Meyve özü su ve şeker karışımı bu içecek ya da şurup yaz aylarında kent insanının serinlemesine vesile olurdu. Ayrıca misafirlere şerbet ikram etmek de adettendi. Şerbetçi dükkanları olduğu gibi seyyar şerbetçiler de müşteriye hizmet götürürlerdi. Özellikle seyyar demirhindi şerbetçileri İstanbul'a İzmir’den gelirlerdi.

5-Bileyci



Bıçak ve emsali şeyleri çarka tutup bileyen esnaf genellikle seyyardı. Demirden yapılmış ev aletleri görece değerli eşyalardı. İstanbul’daki bileyci esnafının büyük çoğunluğu Karadenizli bekar uşağı ya da Buharalı idi. Bileycinin
mahalleye gelişi kısa sürede duyulur ve ev sakinleri her türlü kesici ya da yarıcı aleti sık aralıklarla bileyletirdi.

6-Kalaycılık



Kalay, gelişimini bakır kaplara borçludur ya da tam tersi, bakır kaplar gelişimini kalaya borçludur. Bakır kapların üzerini kalayla kaplayanlara kalaycı denir. Bazı meslekler gibi kalaycılık da artık tükenme noktasındadır. Parlak zamanlarını bakırın mutfak eşyası olarak kullanılmasına borçlu olan kalaycılık, bakırın mutfaklardan çekilmesiyle meslek olarak sona yaklaşmıştır. Günümüzde plastik kapların, alüminyum kapların, porselen kapların ve daha çok da kullanım kolaylığı ve çeşit zenginliği nedeniyle paslanmaz çelik ve cam kapların geniş şekilde kullanılması bu mesleğe olan ihtiyacı ortadan kaldırdı. Turistlere yönelik bakır eşya imalatı az da olsa kalaycılığı devam ettirmektedir.

7-Nalbant



Taşıma ve ulaşım sektöründe kullanılan hayvanların nallanması, hayvan tırnakları altına demir parçası yani nal ya da nalça çakılması nalbantlığı yaygın bir hale getirmişti. Nal çakılmadığında tırnak aşınır ve hayvan her adım attığında tırnak kısmındaki hassas dokular acıdığından hayvan acı çeker; iş ve yolculuk aksardı. Nala çivi çakılırken hayvanın canı yanmazdı, ama bazı hayvanlara nal çakarken nalbantlar çok zahmet çekerlerdi. Günümüzde otomobil lastiği ne ise nal da Osmanlı döneminde aynı işlevi görüyordu. Nalbantlar genellikle ulaşım güzergahlarında yer edinirdi.

8-Tenekecilik



Tenekeden çeşitli eşya yapan ustalara tenekeci denir. Tenekeciler tenekeleri kesip biçer, onlara çeşitli şekiller verir, üzerlerine kabartmalar yapar ve lehim yaparak parçaları birleştirir. Diğer kaybolan meslekler gibi tenekecilik de, gıda ve ambalaj sektörünün gelişmesi, maden kömürünün ısıtmada kullanılması ve kaloriferli ısıtma sistemleri gibi nedenlerden kaybolmaya yüz tutmuş meslekler arasında oldu.

9- Ayı Oynatıcısı

Eskiden sokaklarda Ayıcılar ayı oynatırdı. Def sesini duyunca mahallenin tüm çocukları evlerinden fırlardı, sokaktakiler oyunlarını bırakır, ayının peşine düşerlerdi. Ayıcı ayısının burnunun ucuna taktığı zincirle onu çeker, istediği hareketi yaptırmaya çalışırdı. Ayıcı defini çalarken şarkı da söyler, bir yandan kendi oynarken, aynı zamanda ayısını da oynatırdı. Ayı da burnundaki halkanın çekilmesiyle birlikte göbek atmaya başlardı.

Çocukluğunuzun tadında neşeli günleriniz olsun :)

Sizin de eklemek istedikleriniz varsa yorumlarda bekliyoruz :)

Özel içerik Sibel KAYA