Toplumcu Gerçekçi: Orhan Kemal

Mehmet Raşit Öğütçü veya kullandığı adıyla Orhan Kemal 15 Eylül 1914 Adana- 2 Haziran 1970 Sofya, toplumcu gerçekçi, Türk romancısı ve oyun yazarıdır.

15 Eylül 1914'te Adana'nın Ceyhan ilçesinde dünyaya geldi. Çocukluğunun ilk yılları Adana’da geçti. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Adana’nın Fransız işgaline uğraması üzerine ailesi ile önce Niğde'ye, sonra Konya'ya taşındı. Konya’da bulunduğu dönemde Kuvay-ı Milliyet hareketine karşı Delibaş isyanına tanıklık etti.
Kuvay-ı Milliye güçlerine katılmış olan babası; isyanın bastırılmasından sonra TBMM'ye Kastamonu milletvekili olarak girdi. Ankara'ya taşınan aile, 1923'te Adana'ya döndü. İşçilik, dokumacılık, ambar memurluğu, katiplik yaptı.
1939'da ilk şiirlerini de yazdığı askerliği esnasında,” komünizm propagandası” yapmak suçlamasıyla 5 yıl yattı. Kayseri, Adana ve Bursa cezaevlerinde kaldı. Bursa Cezaevi'nde Nazım Hikmet'le tanışması yaşamının ve yazarlığının dönüm noktası oldu.
Öykü ve romanlarında günlük yaşamın değişik yönlerini işledi. Kahramanlarını çoğunlukla sömürülen, yoksul insanlardan seçti. Bu insanların yaşamlarını, sorunlarını, iç dünyalarını yansıtırken kinsiz, sevecen, umutlu bir yaklaşım benimsedi. Babaevi"nde çocukluk yıllarını, "Avare Yıllar"da gençliğini anlattı. Eserlerinin hemen hepsinde toplumsal yapıdaki çelişkileri ustaca vurguladı. Güçlü gözlem gücüyle, özgün ve yalın anlatımıyla hâlâ çok okunan ve sevilen eserler yarattı. Eselerinde hızlı bir olay akışı ve devingenliğin yanısıra "diyaloglara" ağırlık verdiği dikkat çeker. Sanatının olgun döneminde daha çok Adana yöresindeki toprak ve fabrika işçilerini konu aldı. Çukurova'nın toplumsal ekonomik yapısındaki değişimin yöre halkı üzerindeki etkilerini inceledi.

(Orhan Kemal ve Nazım Hikmet Ran)

Eserleri:

ÖYKÜ:

Ekmek Kavgası 1949,

Sarhoşlar 1951,
Çamaşırcının Kızı 1952,
72. Koğuş 1954,
Grev 1954,
Arka Sokak 1956,

Kardeş Payı 1957,
Babil Kulesi 1957,
Dünyada Harp Vardı 1963,
Mahalle Kavgası 1963,
İşsiz 1966,

Önce Ekmek 1968,
Küçükler ve Büyükler (ölümünden sonra) 1971.

ROMAN:

Baba Evi 1949,
Avare Yıllar 1950,

Murtaza 1952,
Cemile 1952,
Bereketli Topraklar Üzerinde 1954,
Suçlu 1957, Devlet Kuşu 1958,
Vukuat Var 1958,

Gavurun Kızı 1959,
Küçücük 1960,
Dünya Evi 1960,
El Kızı 1960,
Hanımın Çiftliği 1961,

Eskici ve Oğulları 1962 (Eskici Dükkânı adıyla 1970),
Gurbet Kuşları 1962,
Sokakların Çocuğu 1963,
Kanlı Topraklar 1963,
Bir Filiz Vardı 1965,

Müfettişler Müfettişi 1966,
Yalancı Dünya 1966,
Evlerden Biri 1966,
Arkadaş Islıkları 1968,
Sokaklardan Bir Kız 1968,

Üç Kağıtçı 1969,
Kötü Yol 1969,
Kaçak (ö.s.) 1970,
Tersine Dünya (ö.s.) 1986.

OYUN:

İspinozlar 1965,
72. Koğuş 1967

ANI:

Nazım Hikmet'le Üç buçuk Yıl 1965

RÖPORTAJ:

İstanbul'dan Çizgiler (ö.s.) 1971

** Ö.S : Ölümünden sonra.

Orhan Kemal, 1967 yazında eşiyle denize girerken bir kriz geçirmiştir. Denizden dönünce Bab-ı Ali’ye gitmiş ve orada bir kriz daha gelmiştir. Arkadaşları onu hemen doktora götürmüştür. Doktor hastanede kalması gerektiği konusunda ısrar etse de Orhan Kemal doktora ancak ertesi sabah hastaneye yatabileceğini söyleyip kafasındaki işleri halletmek üzere doğruca eve gitmiştir.

“… O gece, sırtüstü uzandığım yerden oğlum Kemali’ye, çıkmış, çıkacak kitaplarımın listesini yazdırdım. Borçlarımı, alacaklarımı not ettirdim. Hastaneye gitmek var, çıkmak olmayabilirdi.” Tedaviden sonra düzeldi. 1970 yılında eşi Nuriye Hanım’la beraber Bulgar Yazarlar Birliği’nin daveti üzerine Sofya’ya gitti. Fakat rahatsızlığı orada da tekrarlamış, geçirdiği kriz sonrasında Sofya Hükümet Hastanesi’ne yatırılmıştır. Önceleri durumu iyi görünse de kısa bir süre sonra konuşamaz olmuştur. Doktorlardan istediği bir kâğıda şunları yazmıştır.

“… Eşe dosta selam… İnandığım doğruların adamı oldum, böyle yaşadım, karınca kararınca bu doğruların savaşını daha çok sanatımda yapmaya çalıştım, kursağıma hakkım olmayan bir tek kuruş dahi girmemiştir…”

Orhan Kemal 2 Haziran 1970’te saat 21:15’te 56 yaşında hayata gözlerini yummuştur.

“İnsan dediğin cart diye ölmeli, altına oturak falan sürülmeden… Her şey birdenbire olmalı… Böyle ölmek isterim… Kimseye muhtaç olmadan” demişti. Öyle de oldu.