Siz De Sağlık Okuryazarı Olun

Ülkemiz son zamanlarda zor günler yaşıyor. Bu zor günlerin elbette biteceğini ve tekrar eski yaşamımıza döneceğimizi biliyoruz. Bununla birlikte çok daha önemli bir şeyi daha biliyoruz: Sağlığın ne kadar kıymetli olduğunu. İşte tam da bu sebeple sağlık açısından çok önemli bir döneme girdik. Özellikle insanların sağlığı iyi anlamasının ve okumasının ne kadar gerekli olduğunu anladığımız bir dönem... Sağlık okuryazarı olmanın vakti geldi de geçiyor bile. Sağlığınızı daha ne kadar arka plana atacaksınız? Bazı tabuları değiştirmenin tam zamanı.

EVET, yanlış duymadın, sağlık okuryazarı oluyorsun.



Sağlık Okuryazarlığı kavramı aslında 1970’li yıllarda çıkmasına rağmen 90’lı yıllarda etkisini hissettirebilmiştir. Bu yıllardan itibaren sağlık okuryazarlığı ile ilgili yeniden ve daha kapsamlı tanımlamalar yapılmıştır.

Sağlık Bakanlığına göre sağlık okuryazarlığı, bireylerin kendi sağlığı ve toplum sağlığını iyileştirmek amacıyla, yaşam tarzı ve koşullarını değiştirmede gerekli bilgi, beceri, kendine güven düzeyine ulaşması anlamında kullanılır. Sadece bununla kalmamakla birlikte sağlık okuryazarlığı, temel okuryazarlık becerilerine ek olarak sağlık konuları hakkında da bilgi gerektirir. Örneğin, kolesterol ve kan şekeri seviyelerini hesaplama, ilaçları ölçme ve beslenme etiketlerini anlamak gibi temel matematik becerilerine sahip olmayı da gerektirebilir.

• Sağlık okuryazarlığı neden önemli?

İnsanlar sağlık okuryazarlığını detaylı olarak anlamalı ve kendi hayatlarına uyarlamalıdır. Çünkü ülkemizdeki;

1. Kronik hastalık yönetimi ve hastanın kendi sağlığını yönetmesi


2. Hasta-sağlık çalışanı iletişimi (zaman, yöntem, süre)


3. Hasta güvenliği ve sağlık hizmetinin kalitesi


4. Sağlık hizmetine erişim


5. Koruyucu sağlık hizmetleri


6. Sağlık çalışanının zaman sorunu


7. Sağlık harcamaları

gibi başlıkların hastalar tarafından anlaşılıyor olması çok önemlidir. Bu nedenle sağlık okuryazarlığı üzerinde kesinlikle sıkça düşünmemiz gereken bir konudur.

Yetersiz sağlık okuryazarlığı olan hastalar:

• Doktora/sağlık kurumuna başvurmaktan çekiniyor, işlemleri yapmakta güçlük çektikleri için (form doldurma,v.b).


• Başvurdukları doktorların, kendilerinin sağlık okuryazarlığı konusunda sınırlı/yetersiz olduğunun farkında olmadığı kanısında.


• Sağlık çalışanlarını, tıbbi terimler kullandıkları için anlayamadığını belirtiyor.

Yukarıda sıraladığımız sorunlar daha üzücü sorunları da beraberinde getiriyor.

Bunlar:

• Sağlıksız yaşam


• Kronik hastalıklarla ilgili bilgi eksikliği


• Verilen tedaviye uymada güçlük (ilaç tedavisine, kontrollere uyum, v.b.)


• İlaç uygulama hatalarında artma, oluyor.

Örnekleri daha da arttırabiliriz. Sonuçlar gerçekten üzücü ancak bu durumu değiştirmek bizim elimizde. Kendi sağlığımızın en önemli bekçileri biziz.

• Sağlık okuryazarlığı nasıl geliştirilir?

Sağlık okuryazarlığı sadece okuma ile ilgili değildir. Zor sağlık koşullarını ve sorunlarını anlamakla da yakından ilgilidir. Doktorlar, hemşireler, eczacılar ve hastaneler sizin sağlık bilgilerini daha iyi anlamanıza ve kullanmanıza yardımcı olmada rol oynayabilir.

Bunların yanında siz de bireysel adımlar atabilirsiniz:

1. Soru sormaktan çekinmeyin: doğru cevapları aldığınıza emin olun. Anlamadığınız kısımlar da başka kaynaklar kullanmaktan çekinmeyin. Bu süreçte de size en yakın sağlık danışmanınız olan eczacıların yardımını almaktan çekinmeyin.


2. Teknik terimleri anlamakta zorluk yaşıyorsanız, doktorunuzdan tercümesini isteyin: Doktorunuzdan teknik terimleri daha basit şekilde anlatmasını istemek sizin en doğal hakkınız.


3. İlaç takibine yardımcı olacak yöntemler geliştirin: günlük rutin ilaç takibini yapmak her zaman kolay olmaz, bu yüzden kendinize ve yakınlarınıza bir kart veya hatırlatıcı not gibi basit işlemlerle kontrol edebilirsiniz


4. Kişisel sağlık sorumluluğu alın: Sağlık sorumluluğu, bireyin üzerine düşen görevleri yerine getirmesidir. Sağlığınız için egzersiz, kilo kontrolü ve sigara içmeme gibi davranışları gerçekleştirerek ve sağlık ile ilgili kontrollerini zamanında yaptırarak ve doktorunuzun tavsiyelerini uygulayarak daha iyi hissedebilirsiniz.

 

Özgün İçerik: Bu içerik ÖğrenciKariyeri yazar ekibinden Melih GÖLEK tarafından oluşturulmuştur.