Prof.Dr.Erhan Erkut'un Gözünden 21.Yüzyıl Yetkinlikleri

Üniversitelerimiz eğitime değil öğretime odaklıdırlar. Temel işlevlerini bundan asırlarca öncesinde olduğu gibi tekdüze içerik nakli olarak görmektedirler.  Fakat çağımızda içerik artık meta haline gelmiş ve değersizleşmiştir.  İşverenlere nasıl mezunlar istedikleri sorulduğunda içerik değil yetkinlikler öne çıkmaktadır.  Maalesef üniversiteler yetkinlik geliştirme konusunda pek fazla bir şey yapmamaktadırlar.  Liseden birçok yetkinlikleri eksik olarak gelen öğrenci üniversitede bu eksikliklerini tamamlayamamakta ve sadece üniversite tarafından belirlenen içeriği öğrenip mezun olmaktadır.  Özetle, üniversitelerin mezun ettiği öğrenciler ile ülkenin ihtiyacı olan işgücü arasında ciddi bir uçurum bulunmaktadır. (Metnin 6.5 sayfalık bir pdf versiyonunu bu linkten indirebilirsiniz: 21YY_Yetkinlikleri_Sorun

21. Yüzyıl Yetkinlikleri—Beklentiler Neler?

Önce 4 farklı kaynak kullanarak 21 Yüzyılda yaşam ve kariyerlerinde başarılı olabilmeleri için bireylerden neler beklendiğine bakacağız.

• Yüzyıl Öğrenme Çerçevesi (http://www.p21.org/our-work/p21-framework)

ABD’de aralarında American Association of School Librarians, National Education Association gibi derneklerin ve Lego, Microsoft, Pearson, ETS, İntel, HP, Dell, Apple, Crayola, Cisco gibi eğitim ile ilgili şirketlerin de bulunduğu 32 üyeli bir “21 Yüzyıl Yetkinlikleri” ortak çalışma grubu tarafından detaylı bir çalışma sonucu etraflı bir “21. Yüzyıl Öğrenme Çerçevesi” geliştirilmiştir. Bu çerçeve ile öğrencilerin gelecekteki iş ve yaşamlarında başarılı olmak için gerekli olan yetkinlik, bilgi ve deneyimleri tanımlanmaktadır. (Aşağıdaki bölüm www.p21.org sitesinden tercüme edilmiştir.)



 

• Temel dersler ve 21. Yüzyıl Temaları

Temel derslerin arasında İngilizce, edebiyat, dünya dilleri, sanat, matematik, ekonomi, bilim, coğrafya, tarih ve yurttaşlık bilgileri bulunmaktadır. Bunlara ek olarak okulların aşağıdaki 21 yüzyılın disiplinler arası temalarını da bu temel alanların içine yerleştirmeleri gerekmektedir.

• Küresel bilinç


• Finans, ekonomi, işletmecilik ve girişimcilik okuryazarlığı


• Yurttaşlık okuryazarlığı


• Sağlık okuryazarlığı


• Çevre okuryazarlığı

 

• Öğrenme ve İnovasyon Yetkinlikleri

Günümüzün gitgide karmaşıklaşan yaşam ve iş ortamlarına hazırlıklı olan öğrenciler ile olmayanları ayıracak olan şey, aşağıdaki öğrenme ve inovasyon yetkinlikleridir.

• Yaratıcılık ve inovasyon


• Kritik düşünme ve problem çözme


• İletişim ve işbirliği

• Enformasyon, Medya ve Teknoloji Yetkinlikleri

Günümüzde teknoloji ve medya tarafından yönlendirilen bir ortamda yaşıyoruz. Bu ortamın özellikleri bilginin bolluğu, teknoloji ürünlerinde hızlı değişim ve işbirliği sayesinde şimdiye kadar görülmemiş boyutlarda bireysel katkılarda bulunabilme potansiyelidir. Etkin yurttaşlar ve çalışanlar birçok fonksiyonel ve kritik düşünme yetkinliklerine sahip olmalılar:

• Bilgi okuryazarlığı


• Medya okuryazarlığı


• Bilişim ve iletişim teknolojileri okuryazarlığı

• Yaşam ve Kariyer Yetkinlikleri

Günümüzün yaşam ve iş ortamları içerik bilgisi ve düşünme yeteneğinden çok daha fazlasını gerektiriyor. Küresel rekabetin hakim olduğu bilişim çağının karmaşık yaşam ve çalışma ortamlarında başarılı olabilmek için öğrencilerin yaşam ve kariyer yetkinliklerine odaklanıp geliştirmeleri gerekiyor.

• Esneklik ve uyum sağlayabilirlik


• İnisyatif alma ve özyönlendirme


• Sosyal ve kültürlerarası yetkinlikler


• Üretkenlik ve hesap verebilirlik


• Liderlik ve sorumluluk

• Alberta Üniversitesi (http://www.ogrenmeyoldasi.com/kayhan-karl305-blog.html)

Aşağıdaki yetkinlik listesi 20 yıl öğretim üyeliği yaptığım University of Alberta’da yapılan bir çalışmadan alınmıştır.

• Dijital çağ okuryazarlığı


• Eleştirel düşünme ve problem çözme


• İletişim


• Yaşamboyu öğrenme, özyönlendirme ve kişisel yönetim


• İşbirlikçi çalışma ve liderlik


• Yaratıcılık ve inovasyon


• Sosyal sorumluluk, kültürel, evrensel ve çevre farkındalığı

• Phoenix Üniversitesi
  (http://www.phoenix.edu/forward/careers/2012/09/what-skills-will-you-need-to-succeed-in-the-future.html)

Bu “Başarılı 21. Yüzyıl çalışanı için en önemli 10 yetkinlik” listesi de Phoenix Üniversitesi’nden bir öğretim üyesi tarafından öğrencileri icin geliştirilmiş. Listeler arasindaki benzerliğe dikkat çekmek istiyorum.

• Liderlik


• Birlikte çalışmak


• Uyum sağlayabilirlik


• İnovasyon


• Küresel vatandaşlık


• Kritik düşünce


• İletişim


• Üretkenlik ve hesap verebilirlik


• Bilgiye ulaşım, analiz ve sentez


• Girişimcilik

• Gary Hamel

Dinleyici olarak katılmış olduğum 2009 World Business Forum’da, iş dünyasının en önde gelen gurularından birisi olan Gary Hamel kanımca çok önemli bir saptamada bulundu. “Kurumlar çalışanlardan ne bekler?” sorusuna geçen yüzyıl ile bu yüzyılı kıyaslayarak cevap verdi. Geçen yüzyılda kurumların itaat, sadakat (obedience), titiz/itinalı çalışma (diligence) ve zeka (intelligence) beklediğini, fakat artık bu özelliklerin meta, yani ticari mal (commodity) haline geldiklerini belirtip, 21. Yüzyılda bu özelliklerin yetersiz kalacağını vurguladı. Bu yüzyıl beklentileri olarak da inisyatif alabilme/girişimcilik (initiative), yaratıcılık (creativity) ve tutku/hırs/heyecanı (passion) saydı.

Yukarıda 21. Yüzyıl yetkinlikleri için 4 farklı kaynaktan bilgi verdim. Bu bilgilerin tümü Kuzey Amerika kökenli. Türkiye’deki beklentilerin de enine boyuna araştırılması gerektiğini düşünmekle birlikte, küreselleşen iş dünyasında ülkeler arasındaki farklılıkların fazla olmasını beklemiyorum. Şimdiye kadar Türkiye’de İK yöneticileri ile yaptığım görüşmelerde hep yukarıdakilere benzer konular gündeme geldi ve özellikle mezunların yetkinliklerinin gelişmemiş olduğu vurgulandı. Kurumlar bilgi eksikliğini iç eğitim programları -hatta uzaktan eğitim- ile nispeten kolay bir şekilde giderebiliyorlar.

Fakat yetkinliklerin gelişmesi için daha uzun zaman, uygulamalı eğitim ve bol pratik gerektiğinden çalışanların yetkinliklerinin gelişmemiş olması kurumlar için daha ciddi bir sorun oluşturuyor. Örneğin, araştırma yetkinliklerinin gelişmesi için bireylerin birçok farklı konuda araştırma yapması gerekli. Takım çalışması yetkinliklerini geliştirebilmek için bireylerin defalarca farklı takımlar içinde yer alması gerekli. İletişim yetkinliklerinin gelişmesi için bireylerin birçok rapor yazması ve sunum yapması gerekli. Özetle, yetkinlik geliştirmek için defalarca uygulama yapmak gerekli ve bunun için de zaman gerekli. Bu yetkinlikler öğrenciler mezun olduktan sonra değil, okulda iken -tercihen ilk ve orta öğretim sırasında- geliştirilmeli. Peki geliştiriliyor mu?



Türkiye’deki lise mezunları üniversiteye geldiklerinde ne durumdalar?

Farklı üniversitelerin tanıtım programları sırasında binlerce lise mezunu ile temasta bulunma fırsatım oldu. Yüzlercesi öğrencim oldular. Bu deneyimlere dayanarak Türkiye’deki lise mezunlarının eksik olduğu alanların listesini çıkardım. Listeye geçmeden önce iki noktayı vurgulamakta yarar görüyorum:

• Hiçbir lise mezununda aşağıdaki eksikliklerin hepsi birden bulunmayabilir. Fakat birçok mezunda bu eksikliklerin önemli bir kısmı mevcut.


• Bazı seçilmiş liselerden gelen mezunlarda bu eksikliklerin az bir kısmı bulunmakta. Özellikle İB eğitimi veren kurumlardan gelen öğrencilerin yetkinlik seviyeleri diğerlerinden epey daha yukarıda. Fakat İB eğitimi veren lise sayısı maalesef çok az (sadece 30).

Aşağıdaki listeyi ilk defa Özyeğin Üniversitesi’nin ilk stratejik planı için yapmıştım. Sonra bizi bekleyen işin ne kadar zor olduğunu herkese anlatabilmek için bu listeyi -biraz da çekinerek- öğrencilerimizin ebeveynleri ile paylaşmaya karar verdim. Paylaşımdan çok olumlu bir geri bildirim aldım ve bu listeyi birçok sunumda kullandım. Şimdiye kadar da hiç kimse bu listeye ciddi bir eleştiri getirmedi.

Birçok lise mezununun eksik olduğu alanlar:

1. Hedef koyma


2. Zaman yönetimi


3. Planlama


4. İngilizce


5. İletişim (okuma, yazma, dinleme, konuşma) yetkinlikleri


6. Sunum teknikleri


7. Grup çalışması


8. Analiz ve sentez yetkinlikleri (ezber yerine)


9. Problem çözme yetkinlikleri (çoktan seçmeli yerine)


10. Uzun vadeli ödüllere odaklanma


11. Bilişim teknolojileri ile yakınlık (oyun, arkadaşlık siteleri ve mesajlaşma ile kısıtlı)


12. Dikkat süresi


13. Uzun süreler icin konsantre olabilme


14. Araştırma yetkinlikleri (Google ile kısıtlı)


15. Bilgiye ve öğrenmeye değer verme


16. Arkadaşlara saygı (az) otoriteye saygı (fazla)


17. Ödüller için gereken fedakarlıkları yapma (otomatik haketme)


18. Etik değerler (fikri mülkiyet hırsızlığı ve kopya)


19. Sosyal ve çevresel bilinç


20. Gerçek hayat deneyimi ve bilinci


21. Hoşgörü (fikir farklılıkları, yapıcı tartışma kapasitesi)


22. Uluslararası farkındalık (diğer ülke, kültür algısı-ön yargı, peşin hüküm)

 

KAYNAK: ERHAN ERKUT