Öğrenci Kariyeri
Uzayın derinliklerinden gelen hızlı radyo patlamaları (FRB) bilimin çözmeye çalıştığı en gizemli olaylardan biridir. Bu tek seferlik milisaniye uzunluğundaki sinyaller, Evren’in dört bir köşesinden gelse de, henüz hiç bir kimse FRB sinyallerine neyin neden olduğunu ve nereden geldiklerini bilmiyorlardı. Astronomlardan oluşan bir ekip sonunda sinyallerden birinin milyarlarca ışık yılı uzakta bir galaksiden geldiğini buldu.
FRB sinyalleri ilk kez 2007 yılında keşfedildi ve bugüne kadar ancak %85’i tespit edildi. Bu kısa ve keskin patlamaları verisel olarak depolamak kolay olsa da , geçişli doğaları gereği tam olarak yerlerini nokta atışı belirlemek mümkün değil. Nereden geldiklerine dair kesin bir fikir olmamakla beraber, astronomlar bu patlamalara neyin neden olduğunu tespit etmekte zor zamanlar yaşamaktaydı. Bu tek seferlik patlamaların düzensiz aralıklarla tespit edilmesi ise her şeyi daha da karmaşıklaştırıyor.
Astronomlar sonunda bu sinyallerden birinin nereden geldiğini inanılmaz bir kesinlikle tespit etti. Normalde sinyal gelip, hemen yok olduğu için sinyale karşı bir tepki gösterilemiyordu. Fakat CSIRO, teleskopların sinyali 1 saniyenin altında yakalamasına yarayan yeni bir teknoloji geliştirdi. Bu sayede teleskop verisi dondurularak kaydediliyor ve bilim insanlarına diğer enstrümanları nereye yönlendireceklerini belirterek, kökenini belirtiyorlar.
Sonra Batı Avustralya ‘da ki ASKAP radyo teleskobuyla, FRB 180924 adlı patlamayı tespit etmesiyle başladı. Bu yeni metot sayesinde ekip sinyalin, Samanyolu büyüklüğünde 3,6 milyar ışık yılı uzaklıktaki ES J214425.25−405400.81 adlı galaksiden geldiğini buldu. Ayrıca araştırmacılar, sinyalin bu galakside tam olarak nereden geldiğini bulabilirler. ASKAP dizi radyo teleskoplardan oluşan bir sistemdir. Bu sistemden gelen veriler sayesinde ekip sinyali temizliyor ve zaman farklarından yola çıkarak üçgen içine alabiliyor.
“ Bu ufak zaman farklarından yola çıkarak, saniyenin milyarda bir ölçeğinde patlamanın evsahibi galaksisini ve hatta tam başlangıç noktasını tanımladık. Galaksinin merkezinden 13,000 ışık yılı uzakta dışlarında yer alıyor,” diyor Adam Deller.
Sonrasında galakside bu patlamaya neyin neden olabileceğini araştırmak için Gemini Southampton, VLT ve Keck gözlemevi kullanıldı. Asıl ilginç olan ise, patlamanın uzun süredir yıldız oluşturmayan bir galaksiden gelmesiydi. Bu da 2017 ‘de yeri belirlenen , bu tekrarlayıcı sinyalin geldiği galaksiyi çok farklı kılıyor. Ev sahibi galaksinin bu durumu, hızlı radyo patlamalarının farklı ortamlarda üretilebileceğini gösteriyor. Araştırma Science dergisinde yayınlandı. Her ne kadar FRB’lerin kökenine dair gizem korunsa da, artık onların konumlarını tam olarak belirleyebiliyoruz.
Kaynak
FRB sinyalleri ilk kez 2007 yılında keşfedildi ve bugüne kadar ancak %85’i tespit edildi. Bu kısa ve keskin patlamaları verisel olarak depolamak kolay olsa da , geçişli doğaları gereği tam olarak yerlerini nokta atışı belirlemek mümkün değil. Nereden geldiklerine dair kesin bir fikir olmamakla beraber, astronomlar bu patlamalara neyin neden olduğunu tespit etmekte zor zamanlar yaşamaktaydı. Bu tek seferlik patlamaların düzensiz aralıklarla tespit edilmesi ise her şeyi daha da karmaşıklaştırıyor.
Astronomlar sonunda bu sinyallerden birinin nereden geldiğini inanılmaz bir kesinlikle tespit etti. Normalde sinyal gelip, hemen yok olduğu için sinyale karşı bir tepki gösterilemiyordu. Fakat CSIRO, teleskopların sinyali 1 saniyenin altında yakalamasına yarayan yeni bir teknoloji geliştirdi. Bu sayede teleskop verisi dondurularak kaydediliyor ve bilim insanlarına diğer enstrümanları nereye yönlendireceklerini belirterek, kökenini belirtiyorlar.
Sonra Batı Avustralya ‘da ki ASKAP radyo teleskobuyla, FRB 180924 adlı patlamayı tespit etmesiyle başladı. Bu yeni metot sayesinde ekip sinyalin, Samanyolu büyüklüğünde 3,6 milyar ışık yılı uzaklıktaki ES J214425.25−405400.81 adlı galaksiden geldiğini buldu. Ayrıca araştırmacılar, sinyalin bu galakside tam olarak nereden geldiğini bulabilirler. ASKAP dizi radyo teleskoplardan oluşan bir sistemdir. Bu sistemden gelen veriler sayesinde ekip sinyali temizliyor ve zaman farklarından yola çıkarak üçgen içine alabiliyor.
“ Bu ufak zaman farklarından yola çıkarak, saniyenin milyarda bir ölçeğinde patlamanın evsahibi galaksisini ve hatta tam başlangıç noktasını tanımladık. Galaksinin merkezinden 13,000 ışık yılı uzakta dışlarında yer alıyor,” diyor Adam Deller.
Sonrasında galakside bu patlamaya neyin neden olabileceğini araştırmak için Gemini Southampton, VLT ve Keck gözlemevi kullanıldı. Asıl ilginç olan ise, patlamanın uzun süredir yıldız oluşturmayan bir galaksiden gelmesiydi. Bu da 2017 ‘de yeri belirlenen , bu tekrarlayıcı sinyalin geldiği galaksiyi çok farklı kılıyor. Ev sahibi galaksinin bu durumu, hızlı radyo patlamalarının farklı ortamlarda üretilebileceğini gösteriyor. Araştırma Science dergisinde yayınlandı. Her ne kadar FRB’lerin kökenine dair gizem korunsa da, artık onların konumlarını tam olarak belirleyebiliyoruz.
Kaynak
Sıla Tanrıverdi
0 Yorum
Yorum Yap