Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerin ardından pek çok insan depremlerin önceden tespit edilip edilemeyeceğini merak ediyor. İhmal ve denetimsizlik binlerce binanın yıkılmasındaki, insanımızın hayatını kaybetmesindeki temel sebeplerdi.
Günümüz teknolojisi, depremlerin kesin tarihini tespit etmeye yetmiyor. Ancak bilim insanların uzun süredir bu konu üzerinde ciddi şekilde çalıştığı biliniyor. Fakat depremlerin önceden tahmin edilememesinin altında yatan pek çok faktör ve karmaşık süreçler var. Bilim insanları, uzun zamandır laboratuvar ortamında depremler meydana getiriyor ve bu sayede farklı alanlarda kıymetli çalışmalar gerçekleştiriyor.
Küçük Arızalar Meydana Gelebiliyor!
İtalya’daki Roma Sapienza Üniversitesi ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Penn State Üniversitesinde yer bilimleri profesörü olan Chris Marone, konu hakkında “Depremleri laboratuvarda simüle ettiğimizde küçük arızaların meydana geldiğini görebiliyoruz: önce bazı çatlamalar ve yarıklar ortaya çıkıyor. Ancak doğada neden genellikle büyük bir deprem olacağına dair ön belirtiler görmediğimiz konusunda çok fazla belirsizlik var.” ifadelerini kullanıyor.
Ancak günümüzde dahi depremleri önceden tahmin etmek mümkün değil. Marone’a göre bunun en önemli nedeni, yerküreyi boydan boya kat eden fay hatlarının karmaşıklığı. Öte yandan yer altındaki sismik gürültü, depremleri önceden tahmin etmeye yarayabilecek sinyalleri karmaşık hale getirerek, yeteri kadar doğruluk payına sahip analizlerin elde edilmesine engel oluyor.
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumuna göre bir depremin ne zaman meydana geleceğini tahmin edebilmek için önemli olan üç farklı husus var.
“Depremin nerede olacağı, ne zaman olacağı ve ne kadar büyük olacağı.” Ancak şimdiye kadar hiç kimse, bunları kesin bir şekilde bilmeyi başaramadı. Buna karşın bilim insanları depremlerin hangi gün ve saatte gerçekleşeceğini bilemese de deprem tarihi hakkında bir zaman aralığı verilebiliyor.
Hayvan Davranışları Takip Ediliyor!
Bilim insanları, depremleri önceden tespit edebilmek için yalnızca sismik verileri analiz etmiyor. Örneğin farklı hayvanların davranışlarının takip edildiği çalışmalar var. Bazı bilim insanları özellikle depremlerin merkezine yakın yerlerdeki hayvanların davranışlarında depremlerden önce belirgin değişimler olduğunu ileri sürüyor.
Çinli bilim insanları iyonosfer tabakasındaki değişimlerden deprem tahmini yapmaya çalışıyor. Japon bilim insanları, bazı deprem bölgelerindeki su buharı değişimlerini inceliyor. Bu değişimlerin incelenmesiyle yapılan tahminlerde yüzde 70 doğruluk payı olduğu iddia ediliyor. Ancak bu yöntemle de deprem gününü doğru bir şekilde tahmin etmek mümkün değil.
Ayrıca günümüzde yapay zekâ kullanılarak depremleri önceden tahmin etmeye yönelik çalışmalar da var. Bazı bilim insanları, yapay zekânın önümüzdeki süreçte çok daha etkili olabileceğini bu sayede depremlerin tam olarak hangi gün meydana geleceğinin tahmin edilebileceğini belirtiyor.
