Şiirin Hakkını Veren Bir Yürek: Edip Cansever

Bazı şiirler vardır. Her okuduğunuzda içinizde bir şeyleri titretir. Kitabı her açtığınızda farklı bir cümlenin altını çizesiniz gelir. Yüreğinizin sızısı sizi kasıp kavurduğu an satır aralarına sığınmak istersiniz. Defalarca da okusanız o ilk heyecanın asla yitmediğini anlarsınız.



Ve bazı şairler vardır. Biz böyle birkaç dizeden yardım eli umarken “Al.” der, “Al, tüm dizeler senin olsun.”. “Bak, ben buradayım.”  Ne yazsa kendinizi bulursunuz. Onların yazdıklarını okurken kimi zaman gri binaların köhneliğini geride bırakıp deniz kenarına inersiniz, kimi zamansa kahkahanızın en canlı yerinde kalbinize bir bıçak saplandığını hissedersiniz. O şairler, kendi çaresizliğini size atfetmez de sanki dert masasında yanı başına oturun diye size de bir sandalye çeker. Basit kelimelerin arkasına dağ gibi anlamlar yüklerler de siz her seferinde farklı bir doku bulursunuz. Bir sevdayı büyütürler bazen gizlice ya da aleni. Sitemler hep kalplerinde kalır. İşte o şairlerden biri, yüreğini kâğıda bir nehir gibi akıtan şair, evet evet Edip Cansever…

“Yüzümü size çeviriyorum, siz misiniz?
Elimi suya uzatıyorum, siz misiniz?
Siz misiniz, belki de hiç konuşmuyorum.
Belki de kim diye sorsalar beni
Güneşe, çarşıya, kadehe uzatacağım ellerimi
Belki de alıp başımı gideceğim
Biliyorsunuz ya bir ağrısı vardır gitmenin”
Nereye, ama nereye olursa gitmenin
Hüzünle karışık bir ağrısı.”

Dramatik şiirleriyle insanın ruhuna dokunan şair 1928 yılında İstanbul’da doğdu. İstanbul Erkek Lisesi’nden mezun olduktan sonra Yüksek Ticaret Okulu’nda eğitime başladı ama devam etmedi. Onun yerine baba mesleğine devam edip Kapalıçarşı’da bir dükkân işletmeye başladı. Ama aklı ne ticaretteydi ne de dükkânda. Yalnız “şiir yapmak” istiyordu…

Adam yaşama sevinci içinde

Masaya anahtarlarını koydu

Bakır kâseye çiçekleri koydu

Sütünü yumurtasını koydu

Pencereden gelen ışığı koydu

Bisiklet sesini çıkrık sesini

Ekmeğin havanın yumuşaklığını koydu

Adam masaya

Aklında olup bitenleri koydu

Ne yapmak istiyordu hayatta

İşte onu koydu

Kimi seviyordu kimi sevmiyordu

Adam masaya onları da koydu

Üç kere üç dokuz ederdi

Adam koydu masaya dokuzu

Pencere yanındaydı gökyüzü yanında

Uzandı masaya sonsuzu koydu

Bir bira içmek istiyordu kaç gündür

Masaya biranın dökülüşünü koydu

Uykusunu koydu uyanıklığını koydu

Tokluğunu açlığını koydu.



Masa da masaymış ha

Bana mısın demedi bu kadar yüke

Bir iki sallandı durdu

Adam ha babam koyuyordu.

                                                                                                                                                                                    

Henüz çocuk yaştayken başlamıştı şiirler yazmaya…1944 yılında “İstanbul” dergisinde çıktı şiiri. Sonrasında da genç yaşta yazdığı eserleri “İkindi Üstü” isimli kitapta topladı ama bu kitabı bir pişmanlık olarak görüyordu. 19 yaşındayken bir evlilik yaptı ve ardından da baba oldu.



Evine ekmek götürmek zorundaydı Cansever, Kapalıçarşı’da bir yandan para kazanıyor bir yandan da usul usul şiir yazmaya devam ediyordu. Kapalıçarşı’yı sevmiyor, sadece mecbur olduğu için gidiyordu. 1954 yılındaki Büyük Kapalıçarşı yangınında dükkân tamamen yanınca kendine bir ortak buldu. Ortağı ona belki de hayatının en büyük iyiliğini yapacaktı.




İşler yeniden başladıktan bir süre sonra ortağı işlerle kendisinin uğraşacağını ve Cansever’in dilediğince şiir yazabileceğini müjdeledi. Şair, dokuz kitabını işte bu dükkânda yazdı.  O günden sonra yalnızca şiire yöneldi. Hayatında onu şiirden daha mutlu eden hiçbir şey yoktu. 1958 yılında Yerçekimli Karanfil’le Yeditepe Şiir Armağanı’nı kazandı.

Biliyor musun az az yaşıyorsun içimde

Oysaki seninle güzel olmak var

Örneğin rakı içiyoruz, içimize bir karanfil düşüyor gibi

Bir ağaç işliyor tıkır tıkır yanımızda

Midemdi aklımdı şu kadarcık kalıyor.



Sen karanfile eğilimlisin, alıp sana veriyorum işte

Sen de bir başkasına  veriyorsun daha güzel

O başkası yok mu bir yanındakine veriyor

Derken karanfil elden ele.



Görüyorsun ya bir sevdayı büyütüyoruz seninle

Sana değiniyorum, sana ısınıyorum, bu o değil

Bak nasıl, beyaza keser gibisine yedi renk

Birleşiyoruz sessizce.

İkinci Yeni hareketiyle bireyin kaygısını, umudunu, mutsuzluğunu, kendisiyle ve dünyayla olan mücadelesini üstü kapalı tabirlerle derinden anlattı. Öyle güzel şiirler yazdı ki sanki sizi fırtınanın ortasından çekip alıverdi, kendinizle baş başa kaldığınız anlarda size dost oldu kırgın halinizle çıkmaz sokaklarınıza sıkıştığınızda size umudu çağrıştırdı.. Kimi zaman toplumu eleştirirken kimi zaman sınıfsal çatışmayı usulünce anlatı Cansever. İnsana kendini sorgulatırken sevinçten ve yaşama arzusundan bahsetti. Ölümü de iliştiriverdi sayfalarına. Bunun yanında bu karmaşık dünyada hayatta kalabilme çabasına da yer verdi.

Kimse hüzünlü olmasın

Kimse hüzünlü olmasın diye

Sırası değil hüznün daha.

Unutulsun bir gövdeye duyulan hasret

Unutulsun bu alışılmış duyarlık

O kadar sade, o kadar kalabalık ki

Unutulmaya değer onların insan gövdeleri

Ve unutulmalı mutlaka

Dolsunlar diye yüreklere

Dolsunlar damarlara.

Ölü mü denir

Ölü mü denir şimdi onlara.

Belki biraz da yarım kalmışlık vardı şiirlerinde. Öyle ki Turgut Uyar, Cemal Süreya ve Ülkü Tamer gibi o da Tomris Uyar’a aşıktı fakat aradığı karşılığı tam anlamıyla bulamamıştı. Her yıl aynı gün, Tomris Uyar’ın doğum günü için yeni bir şiir yazarak Uyar'ın kalbine dokunmaya çalıştı.

“…

Seni görünce dünyayı dolaşıyor insan sanki
Hani Etiler'den Hisar'a insek bile
Bir küçük yaşındasın, boyanmış taranmışsın
Çok yaşında her zamanki çocuksun gene
Ben seni uzun bir yolda yürürken görmedim ki hiç.

Mart ayında patlıcan, ağustosta karnıbahar
Mutfağın mutfak olalı böyle
Bir adın vardı senin, Tomris Uyar'dı
Adını yenile bu yıl, ama bak Tomris Uyar olsun gene
Ben bu kış öyle üşüdüm ki sorma
Oysa güneş pek batmadı senin evinde
Söyle
Ben seni uzun bir yolda yürürken gördüm müydü hiç.”



 

Zaman zaman tiyatroyu andıran diyaloglar kullandı şiirlerinde. “Dize işlevini yitirdi.” diyerek daha çok anlatıcı tarza yöneldi. Dize alışkanlığını tamamen kırdı. Bir süre sonra “Oteller Şairi” olarak anılmaya başladı. Şiir yazmayı asla bırakmadı. Onlarca eser verdi ve her yeni eserinde okuyucuyu yakalamayı başardı.

“…Unutulmuş gibiyim ben. Ve insan
Bir bakıma unutulmuş gibidir
Bilmem ki, nasıl anlatmalı, yalnız bile değilim.
Belki de yalnızlıktan
Daha fazla bir şey bu”

28 Mayıs 1986’da hayata gözlerini yumduğunda ardında onu hep şiirleriyle hatırlayacak milyonlar bıraktı.

“…Her şeyin fazlası zararlıdır ya                                                                                                                                                     Fazla şiirden öldü Edip Cansever”

-Cemal Süreya

Özgün İçerik: Bu içerik ÖğrenciKariyeri ekibi yazarlarından Ezgi Nur BUDAK tarafından oluşturulmuştur.