Para Basarak Tüm Borçlarımızı Ödeyebilir Miyiz?

Herkesin, hayatında en az bir kez kendine ya da çevresine sorduğu bir soru olur; "Madem ki borcumuz var, o halde neden daha fazla para basıp bu borçları ödemiyoruz?"

Para basmak (emisyon) işlemini ülkemizde Merkez Bankası kontrol eder ve parayı kafasına göre basamaz. Çünkü devletler, dolaşıma para sokabilmek için bir karşılık göstermek durumundadır. Fakat günümüzde kâğıt paranın tam bir karşılığı bulunmamaktadır. Birinci dünya savaşına kadar altına dayalı para sistemi vardı. Ülkeler ellerinde altın kadar para basabiliyordu. Savaşın getirdiği büyük maliyetler bu sistemin sona ermesine neden oldu.  1944 yılında birleşmiş milletler üyesi 44 ülke arasında Bretton Woods anlaşması yapıldı. Bu anlaşmaya göre üye ülkeler para birimlerini ABD dolarına sabitledi ve dünyanın geri kalanının para birimlerinin güvenilir olmasını sağlamak için ABD, dolarına altına sabitledi. Böylece 1 ons altın, 35 dolar oldu. 2008 küresel krizinde ABD krizi atlatabilmek için karşılıksız para basınca paranın bir karşılığı kalmadı. Gönümüzde paraların değerini belirleyen etken ülkelerin dünya ticaretindeki payı, sahip olduğu riskleri ve en önemlisi devletin itibarıdır.

Peki madem paranın bir karşılığı yok o zaman neye göre paralar birbirlerine karşı fiyatlanıyor? Diyelim ki ülkedeki iç piyasada x kadar TL ve y kadar da dolar var. Biz bir x kadar daha TL basarak iç piyasadaki dolarları bun paralarla topladığımızda, dolaşımdaki TL miktarı 2 katına çıkacağından, TL'nin değeri 2 kat kadar düşer çünkü dolaşımdaki dolay 2 katı azalmıştır ve bu da doların değerini 2 kat artarır. Biraz daha detaylandırırsak 4000 TL maaş aldığımızı farz edelim. Paranın değeri düştüğünde, çoğunluğunu yurt dışından kullandığımız ürünlerini daha pahalıya almaya başlarız ve enflasyona sebep olur. Sonuç olarak paranın değersizleşmesini sağlar. Bu durumun en tipik örneği 1920'lerin Almanya'sında, ısınmak için para yaktıkları bilinir. Para o kadar değersizleşmiştir ki kömür almak için para harcamaktansa para yakmak daha mantıklıdır.

Para basarak elimizdeki parayı artırabilir ve borçlarımızı ödeyebiliriz fakat paramızında değersizleşmesine neden oluruz. Bu nedenledir ki merkez bankası para basarken ülkede dolaşımdaki dövize, ticari riskler vb. nedenleri inceleyerek para basar ve paranın değerini yükseltmeye veya korumaya çalışır.