Mustafa Kemal'in Eğitim Rönesansı

⦁ 3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu

⦁ 3 Mart 1924 Medreselerin Kapatılması

⦁ 1925 Ankara Hukuk Fakültesi

Mustafa Kemal´in isteği doğrultusunda 5 Kasım 1925´te Ankara´da Adliye Hukuk Mektebi adıyla kurulan yüksekokul, 1927´de Bakanlar Kurulu kararı ile Ankara Hukuk Fakültesi adını aldı. Kuruluşunda üç yıl olan öğrenim süresi 1941´de dört yıla çıkarıldı ve 6 Haziran 1948´de 5239 sayılı kanunla Ankara Üniversite´nin fakültesi durumuna geldi.



⦁ 1 Kasım 1928 Harf Devrimi

Mustafa Kemal 1 Kasım 1928´de TBMM´de yaptığı bir konuşmada yeni Türk harfleriyle ilgili olarak şunları söyledi:

‘’Aziz arkadaşlarım, her şeyden evvel, her gelişmenin temel taşı olan şeylerden bahsetmek isterim. Büyük Türk milletinin cehaletten az emekle kurtarılması, ancak kendi güzel diline uygun bir vasıtayla ifadesiyle kabildir. Bu okuma yazma anahtarı, ancak Latin esasında Türk alfabesindedir. Basit bir tecrübe Latin esasında Türk harflerinin Türk diline ne kadar müsait olduğunu ve yaşı ilerlemiş Türk evlatlarının bile ne kadar kolay okuyup yazdıklarını güneş gibi meydana çıkarmıştır. Büyük Millet Meclisi´nin kararıyla Türk harflerinin kanuniyet kazanması bu memleketin yükselme mücadelesine başlı başına bir geçit olacaktır. Milletler ailesine elbette girecek olan üçüncü Türkiye Büyük Millet Meclisi yalnız ebedî Türk tarihinde değil, bütün insanlık tarihinde mümtaz bir sima kalacaktır. Hiçbir zaferin hatları ile mukayese edilemeyen bir muvaffakiyet vatandaşlarımızı cehaletten kurtaracak pek mühim iştir. Bu inkılap mevcudiyetimizi ihya etmiştir. Bu ulvî yadigârınızla Türk milleti yeni bir nur alemine girecektir.’’ (5)

⦁ 21 Kasım 1928 Millet Mektepleri

Millet mektepleri yönetmeliği yayımlandıktan sonra 16-45 yaş arasındaki kadın ve erkek, herkes eski yazı bilsin ya da bilmesin millet mekteplerine gidecek; her öğretmen, 30-50 kişiden oluşan bir sınıfta ders verecek; hiç okuma bilmeyenler 4, eski yazıyı bilenler ya da okuldan ayrılmış olanlar ise 2 ay kurs görecek. Bu yönetmelik esasında 1929´da sadece 1 yıl üzerinden geçtikten sonra, Millet Mekteplerinden diploma alanların sayısı 1 milyon 200 bine ulaştı. Yaklaşık sekiz yıllık süreçte 2 milyon 500 bini aşkın insan millet mekteplerini bitirme belgesi aldı; okur-yazarlık oranı %10´dan %25´e yükseldi. 1936´da Millet Mektepleri uygulaması son buldu bu kursların işlevine Halkevleri devam etti.

⦁ 1926 Gazi Eğitim Enstitüsü

⦁ 22 Mart 1926 Köy Okulları

⦁ 1927 Güzel Sanatlar Akademisi

1969´da Devlet Güzel Sanatlar Akademisi adını aldı, 1982´de YÖK yasası ile Mimar Sinan Üniversitesi olarak değiştirildi.

⦁ 18 Haziran 1930 Ankara Etnografya Müzesi

Cumhuriyet döneminin ilk müzesi, Ata´nın 1953´e kadar kabrine ev sahipliği yapmıştır

⦁ 15 Nisan 1931 Türk Tarih Kurumu

(Ankara Halkevinde Birinci Türk Tarih Kurultayı’na katılanlarla, Ankara, 9 Temmuz 1932)



⦁ 19 Şubat 1932 Halkevleri

Kuruluşunun temel amacı halkın eğitim ve kültür düzeyini yükseltip geliştirmek ve böylece bilinçli, ortak manevi değerlere bağlı bireylerden oluşan bir topluluk meydana getirmekti. 1950 başlarında halk evlerinin sayısı 477´yi, halk odalarının sayısı 4332´yi buldu. 1950 seçimleri sonrası Demokrat Parti 5830 sayılı yasa ile halk evlerini kapattı mallarını hazineye devretti.

⦁ 12 Temmuz 1932 Türk Dil Kurumu

⦁ 10 Haziran 1930 Milli Eğitim Şûrası

Eğitime yön verecek yasa ve tasarıların belirlenmesi esasında kurulmuştur. Milli Eğitim Şûrası niteliğinde ilk resmi toplantı, Sakarya Savaşı öncesi 15 Temmuz 1921´de açış konuşmasını Mustafa Kemal'in yaptığı‘’Maarif Kongresi’’dir.

⦁ 1 Ağustos 1933 Üniversite Reformu ve İstanbul Üniversitesi

İstanbul Üniversitesi, İstanbul Darülfünunu'nun kapatılmasından sonra Maarif Vekaleti'ne bağlanarak tekrar kuruldu. Darülfünun döneminde 240 öğretim üye ve görevlisinden 157´sinin görevine son verildi. Bunun yerine, Almanya ve Avusturya'dan 100 dolayında bilim adamı ve uzman, zaman içinde İstanbul Üniversitesi'ne alındı. Ve Almanya, Avusturya'dan bilim insanlarının gelmesinde Almanya'da 1933´te ve sonrasında başlayan Nazilerin insanlara karşı yaptırımları
etkili olmuştur.



⦁ 1933 Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası

II. Mahmut dönemine kadar uzanan bir geçmişi vardır. Mehterhane kaldırıldıktan sonra Batılı anlamda Müzika-yı Hümayun kurulur. Cumhuriyet döneminde Müzika-yı Hümayun yerini İstanbul Konservatuarı'na bırakır. Konservatuar, Atatürk'ün emri doğrultusunda Zeki Üngör yönetiminde Ankara'ya taşınır. 1933´te Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası 1958´de kabul edilen bir yasa ile Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası adını aldı.

⦁ 1934 İstanbul Şehir Tiyatrosu

⦁ 1934 Özsoy Operası

Türkiye Cumhuriyeti tarihinin sahnelenen ilk operası.

⦁ 1935 Köy Eğitmenleri

Öğretmen gönderilemeyen küçük köylerdeki eğitim ve tarım işlerinin tekniğine uygun olarak yapılması konusunda köylülere öncülük etmek üzere görevlendirilen geçici öğretmenlerdi. 1937-1946 arasında yetişen 8 bin eğitmen köylerde görev aldı.

⦁ 1935 Siyasal Bilgiler Fakültesi

⦁ 9 Ocak 1936 Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi

⦁ 1936 Devlet Konservatuarı

⦁ 20 Eylül 1937 İstanbul Resim ve Heykel Müzesi



Mustafa Kemal NUTUK´un sonuna doğru der ki:

‘’…Saygıdeğer efendiler, sizi günlerce işgal eden uzun ve teferruatlı nutkum, nihayet tarihe mal olmuş bir devrin hikayesidir. Bunda, milletim için ve gelecekteki evlatlarımız için dikkat ve uyanıklık sağlayabilecek bazı noktaları belirtebilmiş isem kendimi mutlu sayacağım.
Efendiler bu nutkumla, milli varlığı sona ermiş sayılan büyük bir milletin, bağımsızlığını nasıl kazandığını, ilim ve tekniğin en son esaslarına dayanan milli ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım. Bugün ulaştığımız sonuç, asırlardan veri çekilen ulusal felaketlerin yarattığı uyanıklığın eseri ve bu aziz vatanın her köşesini sulayan kanların bedelidir. Bu sonucu, Türk gençliğine emanet ediyorum…’’

 

Alıntı: mustafakemalim.com