Liderliğin Evrimi

 

 





Hayatımızın her döneminde farklı yetkinliklere ihtiyaç duyuyoruz. Örneğin bundan birkaç yüzyıl önce teknoloji ile ilgili yetkinlikler yok denecek kadar azken ve gerekmiyorken şu anda teknoloji ile ilgili yetkinlikleri öğrenmeden başarı kazanılamıyor. Her dönemde farklı yetkinlikler kazanmamız gerekse de hiçbir zaman önemini kaybetmeyen en önemli yetkinliklerden bir tanesi ise liderlik ve yönetim becerisidir.

 

Liderlik ve yönetim becerileri olmadan hayatta güzel başarılar kazanmak oldukça zordur. Bu yazımızda sizlere liderlik ve yönetim becerilerinin neler olduğundan bahsedeceğiz.

Lider, Latince bir sözcüktür ve Türkçe ’ye çevrildiğinde önder anlamına gelmektedir. Lider yaptığı ile başkalarına örnek olan kimsedir. Lider; elindeki verileri, insan gücünü etkili bir şekilde kullanarak yaptıklarıyla başkalarını etkileyen kişidir. Liderlik başlı başına bir yetkinlik olsa da liderlik yetkinliğini kazanmak için de bazı yetkinliklere sahip olmak gerekir.

 

Liderlikten bahsederken bazen yöneticilik kavramlarına da takılır ve bu iki kavramı karıştırırız. Aslında liderlik ile yöneticilik farklı kavramlardır. Herkes yönetici olabilirken lider olmak zordur. Liderlik ile yöneticilik arasında şöyle farklar vardır:

• Lider; yenilik getirir, farklı bakış açıları katar. Yönetici ise düzene uyar ve düzeni etkili bir şekilde uygular.


• Lider; fikirler üreterek sürekli geliştirmeye çalışır. Yönetici ise hazırda olan fikirleri muhafaza eder.


• Lider; takım içerisinde bir ahenk oluşturur ve takıma inanır, iş birliği yapar. Yönetici ise kurallara uyar, otoriteye dayanır.


• Lider; bulunduğu kurumda saygı kültürü yaratır. Yönetici ise kendisine saygı duyulmasını ister.


• Lider; daha çok biz olarak düşünür.

 

Bu maddelere baktığınızda liderliğin, yöneticiliğe göre harika bir şey olduğunu düşünüyor olabilirsiniz fakat olması gereken yönetim modeli sistem liderliği ile yönetmektir. Sistem liderliğinde; liderlik ve yöneticilik ortak olarak vardır ve ikisi de birbirinin eksikliklerini kapatarak bir bütünlük oluşturur.

 

Bu yazıda liderlik ve yöneticiliğin ortak ahengi yani sistem liderliğini göreceksiniz. Sistem liderliğinin ne olduğunu, sistem liderinde olması gereken özellikleri ve bu özelliklerin nasıl bir şekilde ahenk oluşturup başarıyı sağladığını göreceksiniz. Hemen ilk kavramımızdan bahsedelim.

 

Sistem Liderleri hangi yetkinliklere sahip olmalıdır?

 

Sistem liderliği birçok yetkinliği beraberinde getiriyor. Bu yetkinlikleri kazanmak oldukça zor gibi görünse de aldığınız eğitimlerle ve yaptığınız uygulamalarla birlikte başarılı bir sistem lideri olabilirsiniz.

 

Sistem liderliğini özelden genele doğru sizlere anlatacağım. Bu sayede bütün maddeleri önce tek tek görüp sonra da birleştirerek tam anlamıyla öğrenmeyi sağlayacağız.

ORGANİZE ETMEK ve EĞİTMEK

Sistem liderleri beraberinde çalıştığı takım arkadaşlarını iyi bir şekilde organize edebilmelidir. Çünkü bir kurum ya da topluluk takımdaki bütün kişilerden oluşur. Herhangi bir kişinin işini eksik ya da yanlış yapması negatif sonuçlara yol açabilir. Unutmayın en güçlü zincir en zayıf halkası kadar kuvvetlidir. Dolayısıyla liderler; takım arkadaşlarına neyi, nasıl yapacağını anlatmalı, öğretmeli ve onların doğru eğitimleri almasına fırsat sağlamalıdır. Bunun farkında olan liderler ve kurumlar takım arkadaşlarının eğitim alma saatlerini her geçen yıl artırıyorlar. Bu da kurumların daha çok gelişmesini daha çok iş fikri çıkmasını sağlıyor.

Takım arkadaşınıza işlerini nasıl yapacağını anlatmazsanız takım içerisinde problemler/eksiklikler çıkabiliyor. Çünkü takım arkadaşlarınızı önce eğitmelisiniz, onlara işlerini nasıl yapacağını söylemelisiniz ve ilk zamanlarda her yaptıklarına karışmalısınız. Takım arkadaşlarınız sizden bunu bekler. Çünkü başlangıçta takımdaki kişilerin yetenekleri ve yetkinlikleri bu işi tam anlamıyla sizin istediğiniz gibi yapmaya yetmeyecektir. Dolayısıyla siz takım arkadaşlarınıza önce yetkinlik kazandırmalı ve onları bu yetkinliği uygulamaya koymalarında destek sağlamalısınız. Takım arkadaşlarınız zamanla yetkinliklerini ve iş yapabilirliğini artıracaktır. Bundan sonra takım arkadaşlarınıza karışmamalı, sadece yanlış yaptığı yerde onları uyarmalısınız. Yıllık belirli bir süre boyunca yetkinliklerini ve bilgilerin arttırmaları için onlara eğitimler aldırmalı ve iş yapma heveslerini kırmamalısınız.

Takım arkadaşlarınıza yetkinlik kazandırmadan onların işi yapmasını beklerseniz bir süre sonra kurumun kalitesinde düşüş yaşanır ve takım arkadaşınızla aranızda problemler olur. Bu yüzden yetenek kazandırmadan yetki vermeyin. İş yapmasını beklemeyin.

 

YENİLİKLERE AÇIK OLMAK ve KURUMDA BEYİN FIRTINASI YARATMAK

Sistem liderleri takımda üretken bir hava yaratmalıdır. Eğer takımınızda bulunduğunuz kişi sayısının 2-3 katı kadar yeni fikir gelmiyorsa takım arkadaşlarınızdan, o takımda eksik vardır. Ya siz lider olarak yeni fikirler kabul etmiyorsunuzdur ya da takımdaki bireyler kurumdan, durumdan rahatsızdır ve yeni fikir üretmiyorlardır. Yeni fikirler üretilmesini sağlamak için şunları yapmalısınız:

• Kurumda olumlu bir hava yaratmalısınız.


• Kurumdaki her bireye sahip çıkmalı, düşüncelerine önem ve destek vermelisiniz.


• Kurumda katmanları olabildiğince kaldırmalı, herkesin doğrudan her kişiye ulaşmasını sağlamalısınız.


• Kurumdaki takım arkadaşlarınıza eğitimler vermeli ve eğitimler aldırmalısınız.

 

Sistem liderlerinin kapısı her daim açık olmalıdır. Burada kapının somut olarak açık olup olmaması çok önemli değildir. Siz isterseniz odanızın kapısını, penceresini açın o gönül kapınız, zihin kapınız açık olmadığı sürece sizin yanınıza hiç kimse gelmez. Eğer ki gönül kapınız, zihin kapınız açık ise karşınızdaki insanı dinliyor ve empati kurabiliyorsanız isterseniz kapınızı kapatın takım arkadaşlarınız pencereden bile girip sizinle fikir paylaşabilirler. Birlikte olduğunuz kişilerin yerine kendinizi koyabiliyorsanız ve sorunlarına yaratıcı çözümler bulabiliyorsanız iyi bir lider olabilirsiniz.

Kurumda yeni fikirlerin üretilmesi için sadece gönül ve zihin kapınızın açık olması da yetmeyebilir. Liderin sahada olması gerekir. Lider bazen takım arkadaşlarının önünde, bazen arkasında ama sıklıkla da arasında olmalıdır. Takım arkadaşlarınız sizin onlarla beraber yemek yediğinizi, sohbet ettiğinizi gördüklerinde size kendilerini daha yakın hissederler ve kurumda beyin fırtınası yaratarak size fikirlerini belirtirler. Takım arkadaşlarının arasında olma fikrini iyi bir şekilde uygulamakta çok önemlidir. Elbette ki takım arkadaşlarınızın yanında olmalısınız ama bunu yaparken aradaki saygıya da dikkat etmelisiniz. Eğer aradaki saygıyı korur ve takım arkadaşlarınızın yanında olursanız oluşan o takım ruhu sayesinde takımınızda yeni fikirler oluşur ve çok güzel başarılar elde edersiniz.

 

ADALET

 

Sistem lideri kurum içerisinde eşitlikçi bir ortam değil, adaletli bir ortam yaratmalıdır. Çünkü takım içerisinde iş yükü daha az olan ve iş yükü daha fazla olan kişiler vardır. Eğer siz bu iki takım arkadaşınıza aynı maaşı verirseniz takımda herkes iş yükünü azaltır. Çünkü insanlar şöyle düşünür: “Aynı otu yiyeceksem ben neden daha fazla süt vereyim?” Bu yüzden takım içerisinde adaletli olmaya özen göstermelisiniz.

 

 

 

ETKİLİ DİNLEME BECERİSİ

 

Sistem liderleri iyi bir dinleyici olmalıdır. Beden diline dikkat etmeli ve karşısındakini değerli hissettirmelidir. Aslında hepimiz gün boyunca karşılaştığımız kişilere gizli bir mesaj veriyoruz: “Beni değerli hissettir” mesajı. Bu mesajı algılamak ve karşısındaki kişiyi değerli hissettirmek liderin yapması gereken görevlerden birisidir. Doğru dinleme yapmak için şu 2 maddeyi unutmayınız.

• Karşınızdaki insanın gözlerine bakmalısınız.


• Karşınızdaki insanı dinlediğinize dair geri dönütler vermelisiniz.

 

Başarılı liderlere baktığınızda hepsinin iyi dinleyiciler olduğunu göreceksiniz. Çünkü iyi bir dinleyicisiyseniz karşınızdaki insanı önemser ve fikirlerini net bir şekilde algılarsınız. Böylece de bu fikirlerden aksiyon almanız kolaylaşır.

 

GERİ BİLDİRİME ÖNEM VERMEK & SABIR ve MERHAMET

 

Sistem lideri oldukça sabırlı ve merhametli olmalıdır. Geri bildirim vermeli ve buna özen göstermelidir. Hepimiz insanız ve hepimiz hata yapabiliriz. Bundan dolayı çalışanlarımızın, takım arkadaşlarımızın hata yapmalarını normal karşılamamız gerekmektedir. Sistem lideri kurumda olan olayların, yapılan hataların farkında olmalıdır. Sık olmayan kontrollü denetimler yapmalı ve yaptığı denetimler sonucunda da yanlış ya da eksik gördüğü konuları takım arkadaşlarına anlatmalı ve etkili bir biçimde anında geri bildirim vermelidir. Geç kalınan geri bildirimler ya da verilen tavizler kurumda bir negatif gelenek oluşmasına yol açabilir.

Sistem lideri denetimler yapmalıdır elbette ama yaptığı denetimleri zamanında ve düzenli olarak yapmalıdır. Çünkü sık sık yapılan denetimler kurumdaki takım arkadaşlarının işlerini son ana bırakmalarına, zamanı etkili bir şekilde yönetememelerine sebebiyet verir. Örneğin ehliyeti yeni almış birisi kırmızı ışıkta beklerken sürekli ışığa bakar. Fakat o kişi biraz daha tecrübe kazandıktan sonra kırmızı ışıkta ışığa bakmamaya başlar. Çünkü bilir ki kırmızı ışık sarı olduğu anda arkadaki adam kornaya basacak. Bu da bize sık yapılan denetimlerin takım arkadaşlarına zarar verdiğini gösteren güzel bir örnek.

 

 

NET OLMAK & FİKRİNİ AÇIKÇA İFADE ETMEK

 

Sistem lideri olabildiğince net olmalıdır. Açıklayacağı şeyi karşısındakinin anlamasını beklememeli, çok açık ve net bir şekilde kendisi anlatmalıdır. Olabildiğince net olduğunuzda bazı takım arkadaşlarınız alınabilir size kırılabilir ama burada sizin bir suçunuz yoktur. Çünkü siz küfretmediğiniz, bağırmadığınız, aşağılamadığınız sürece sizin olanları en açık şekliyle anlatmanız kurumu ileriye taşıyacak önemli bir unsurdur.

 

 

HEDEF KOYMAK

Sistem lideri takım ile beraber hedef koymalıdır ve takım arkadaşlarının kalplerini o hedefe doğru yönlendirmelidir. Liderin tek başına belirlediği hedefler, takım arkadaşlarıyla beraber belirlediği kadar net ve başarılı olamaz. Çünkü eğer takım arkadaşlarının fikirlerini alırsanız onları da takımdaki hedefe dahil etmiş olursunuz ve kalplerinin hedefe yönlenmesini sağlayabilirsiniz.

Aynı zamanda hedefleri koyarken gaza gelmemeli makul ve tutarlı hedefler koymalısınız. Çünkü takım arkadaşlarınız ve siz o hedefin yapılamayacağına inanırsanız o hedefi gerçekleştirmek için çalışmazsınız da. Dolaysıyla hedefler net, belirgin ve tutarlı olmalıdır.

İş dünyasında hedefleri koyarken şu maddelere dikkat etmelisiniz:

S- Spesific: Net, belirgin


M- Measurable: Ölçülebilir


A- Achieveable: Başarılabilir

R- Realistic: Gerçekçi

T- Time Bounded: Zaman Sınırlı

+C- Customer Oriented: Müşteri Odaklı

 

“SMART+C”ye göre hedeflerinizi şekillendirmeniz kurumun hedeflerindeki başarıyı artırması yönünden çok önemli olacaktır.

 

 

GÜVEN VERMEK & GÜVENMEK

 

Sistem liderleri takım arkadaşlarına güven vermelidirler. Lider; yaptıklarıyla, bilgisiyle, ileri görüşlülüğüyle takımın kendisine güvenmesini sağlar. Aynı zamanda da sistem liderleri takım arkadaşlarına güvenmelidirler. Kurum içinde bu iki güven ilişkisi sağlanırsa takım ileriye gider ve başarıya ulaşır. Bu güven ilişkilerinden herhangi biri yoksa takımın başarıya ulaşması oldukça güçtür.

 

ÖDÜLLENDİRME & CEZALANDIRMA

 

Sistem lideri bazen cezalandırma bazen de ödüllendirme yapmalıdır. Cezayı olabildiğince az, ödüllendirmeyi ise olabildiğince çok kullanmalıdır. Sistem lideri, takım arkadaşlarının yüreklerindeki ateşi kıvılcım haline getirmelidir. Bu sayede onların işlerini daha kaliteli yapmalarını sağlar. Eğer bir kez o ateş, kıvılcım olursa bir daha kolay kolay sönmez. Sizin tek yapacağınız şey onların heveslerini kırmamak olacaktır. Çünkü motive olmuş kişilerden oluşmuş bir takımsanız o takımı motive etmenize gerek yoktur. Sadece heveslerini kırmayın yeter.

 

MÜCADELE RUHU

 

Sistem liderinde mücadele ruhu olmalıdır. Bazen olaylar istediğiniz gibi gidemeyebilir o zaman da sistem lideri tutkusunu, çalışkanlığını, atılım gücünü göstererek mücadele etmelidir. Zor durumlarda liderin mücadele ruhu, takım arkadaşlarını etkiler ve böylece zor durum daha kolay bir şekilde atlatılır.

Şimdiye kadar sizlere anlatmak istediğim özellikler, kazanabileceğiniz yetkinlikler fakat şimdi bahsetmek istediğim özelliğin kazanılması diğerlerine göre biraz daha zor olan özellikler.

 

KARİZMA

 

Sistem lideri karizmatik olmalıdır. Karizmatik, ilahi ilham gücü anlamına gelmektedir. Karizmatik olmayı ağırlıklı olarak fiziksel görünüşünüz belirler. Uzun boy, bakışlardaki derinlik, hâl ve tavırlardaki güç sizin karizmanızı oluşturur. Kazanılması diğerlerine göre daha zor da olsa üzerinde çalışarak yapılamayacak bir şey yoktur.

 

Sistem liderinde olması gereken özellikleri genel hatlarıyla maddeler halinde inceledik. Şimdi de özelden genele doğru gidelim.

Sistem Liderinde olması gereken özellikleri maddeler halinde görebilirsiniz:

• Anlayışlı


• Geri bildirime önem veren


• Paylaşımcı


• Fikirlere, gelişime, iletişime açık


• Yaratıcı


• Bilgili


• Mücadele ruhuna sahip


• İlham olabilen


• Girişimci


• Saygılı


• Takım ruhuna önem veren


• Motive edici


• Güvenilir


• Sabırlı ve merhametli

 

Sistem lideri elbette bunların hepsine yüzde yüz sahip olmayabilir ama bunları ahenkli bir şekilde kurum içerisinde uygulamalıdır. Böylece kurumun başarıya ulaşması kolaylaşır ve takım içerisindeki takım ruhu da güçlenerek artar. Sistem lideri bir orkestra şefi gibi çalışmalıdır. Gerektiğinde sert gerektiğinde oldukça nazik olmalıdır. Mütevazılığını korumalı ve her zaman ona göre hareket etmelidir. Unutmayın ki denemeden, öğrenmeden iyi bir sistem lideri olamazsınız. Bu yüzden sahaya çıkın ve bu yetkinlikleri denemeye başlayın.

 

*Özgün İçerik: Bu içerik ÖğrenciKariyeri yazar ekibinden Deniz Baran BEK tarafından oluşturulmuştur.