Eda Nur Soysal
Gündemimizde olan korona virüsten yola çıkarak insanlık tarihindeki pandemiler ile ilgili bilinmesi gerekenleri ele alıyoruz. “Geçmişten Günümüze Pandemi”
Günümüze kadar yaklaşık 2 milyon yıllık insanın varlığı süresince belli dönemlerde bölgesel veya dünyayı sarsan ortalama 20’ye yakın salgın hastalık vardır. İnsanlar bazı salgınlar için tedavi yöntemi ve önleyici aşısını bulup neslin devamını sağlamış olsa da henüz bu aşamada çare bulamadığı hastalıklar da mevcuttur. Böyle olmasına rağmen insanlığı fazla etkilememe sebebi ise bulaşıcılık oranı düşük olması ve bulaşma yolunun farklı olması gibi düşüncelere bağlanır. Salgın hastalıkların ortaya çıkışları farklı nedenlere dayanır, kimisi bakteriyel, kimisi viral; kimisi çevrenin kirliliğine bağlı olarak ortaya çıkmıştır, kimisi ise savaş dönemlerinde patlak vermiştir.
“Kızamık, Çiçek hastalığı, Kolera, grip, İspanyol hastalığı, Ebola, Sıtma, Kabakulak, MERS-sars, H1N1, Influenza, Zika vürüsü, Sarıhumma, AIDS-HIV…” Bu yazıda en çok etkiye sahip olan pandemileri işleyeceğiz.
Şimdi ise dönemsel olarak bakalım hangi hastalık hangi sebeplerden dolay hangi koşullar altında zirveyi bulmuş ve tedavisi nedir…
Veba; 16.yüzyıl öncesine dayanmasıyla tarihte çok fazla tekerrür eden belli dönemlerde farklı bölgelerde tekrar tekrar ortaya çıkan bir hastalıktır. Yersinia pestis adındaki bakteri tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur. İnsanlara pirelerden bulaşır, bulaşıcılığı yüksek ve ölümcül bir hastalıktır. Geçmişte ilk olarak Avrupa’da ortya açıkmış ve “kara ölüm” diye anılmıştır. Vebanın; Hıyarcıklı Veba, Septisemik Veba, Pnömonik Veba olmak üzere lenf sistemi üzerinde farklı etken bölgelere sahip üç varyasyonu vardır. Tedaviye antibiyotiklerle çare bulunmuşsa da erken teşhis ve tedavi başlatılmadığı sürece bireyin yalnızca birkaç saati kalmaktadır.
Hastalığa sebep olan yine bir bakteri türüdür: Vibrio cholerae. Hedef bölgesi bağırsaklar olup, şiddetli ishal ile seyreden bir hastalıktır. Tarihte yedi dönem ortaya çıkarak insanlığı riske atmasından dolayı en uzun soluklu salgın denilebilir. En son 2010 yılında Karayipleirn ikinci büyük adası olan (İspanyol Sömürgesi) Hispanyola’da ortaya çıkmıştır ve günümüzde halen sorun teşkil etmektedir. Tedavisinde bakteriyel çıkışlı hastalık olmasından ötürü antibakteriyal antibiyotikler kullanılıyor olsa da yeterli değildir, tedavi süresince önemli olan vücuda sağlayamadığı sıvıyı doğru tuz/mineral oranında verebilmektir. Aşısı mevut olmasına rağmen maalesef insan vücuduna yeterli bağışıklığı kazandıramıyor.
Yukarıda bahsedilen iki salgının aksine grip, viral kökenlidir. Diğer bir adıyla influenza olarak da bilinir. İnfluenza virüsünün mutasyona uğramasıyla alt grupları oluşur ve bilinen en büyük etkiye sahip pandemiyi yaratan grip türü ise İspanyol Gribi olarak bilinen H1N1 alt grubundandır. Yaklaşık 20 ayda 50-100 milyon arası bir değer ile en çok ölüm bu grup sebebiyle gerçekleşti. Maalesef tıbbi anlamda yapılan çalışmaların en çok bakteri üzerine olmasından dolayı virüsler yepyeni bir varlık sayılıyordu ve tedavileri üzerine fazla yetkinlikte bilgi ve araştırma yoktu. İspanyol nezlesi bir süre artış gösterip maksimum düzeye ulaşması ardından azalış göstermiştir.
*Ek Bilgi: İspanyol nezlesinin ismi; İspanya’da ortaya çıkmasından dolayı değildir. Salgın 1.Dünya Savaşı dönemine denk gelmekteydi ve bu sırada herkes tarafından bilindiği üzere basın-yayın her zaman doğru bilgiyi veya yeterli bilgiyi sağlamıyordu, bunun zıttı bir durumu İspanya Devleti ise savaşa katılmadığından gerçek bilgiyi halka duyurduğundan bu salgın da en çok İspanyol basını tarafından duyulmuştur.
An itibariyle COVID-19 kodlu virüs hakkında ne yazık ki kesin bilgilere sahip değiliz. Çeşitli çalışmalar bilim insanları tarafından dünya çapında devam ediyor. Virüsün etki ettiği bölge özellikle solunum yolu ve boşaltım sistemidir. Damlacık yoluyla kolayca başka bir canlıya yayması kolay olduğundan bulaşıcılığı fazladır. Mevcut durumda vaka sayısı iki milyonu aşmış durumda. Tedavisinin bulunmasına dair önemli adımlar atılıyor.
Özgün İçerik: Bu içerik Öğrenci Kariyeri ekibinden Eda Nur SOYSAL tarafından oluşturulmuştur.
Günümüze kadar yaklaşık 2 milyon yıllık insanın varlığı süresince belli dönemlerde bölgesel veya dünyayı sarsan ortalama 20’ye yakın salgın hastalık vardır. İnsanlar bazı salgınlar için tedavi yöntemi ve önleyici aşısını bulup neslin devamını sağlamış olsa da henüz bu aşamada çare bulamadığı hastalıklar da mevcuttur. Böyle olmasına rağmen insanlığı fazla etkilememe sebebi ise bulaşıcılık oranı düşük olması ve bulaşma yolunun farklı olması gibi düşüncelere bağlanır. Salgın hastalıkların ortaya çıkışları farklı nedenlere dayanır, kimisi bakteriyel, kimisi viral; kimisi çevrenin kirliliğine bağlı olarak ortaya çıkmıştır, kimisi ise savaş dönemlerinde patlak vermiştir.
“Kızamık, Çiçek hastalığı, Kolera, grip, İspanyol hastalığı, Ebola, Sıtma, Kabakulak, MERS-sars, H1N1, Influenza, Zika vürüsü, Sarıhumma, AIDS-HIV…” Bu yazıda en çok etkiye sahip olan pandemileri işleyeceğiz.
Şimdi ise dönemsel olarak bakalım hangi hastalık hangi sebeplerden dolay hangi koşullar altında zirveyi bulmuş ve tedavisi nedir…
- VEBA
Veba; 16.yüzyıl öncesine dayanmasıyla tarihte çok fazla tekerrür eden belli dönemlerde farklı bölgelerde tekrar tekrar ortaya çıkan bir hastalıktır. Yersinia pestis adındaki bakteri tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur. İnsanlara pirelerden bulaşır, bulaşıcılığı yüksek ve ölümcül bir hastalıktır. Geçmişte ilk olarak Avrupa’da ortya açıkmış ve “kara ölüm” diye anılmıştır. Vebanın; Hıyarcıklı Veba, Septisemik Veba, Pnömonik Veba olmak üzere lenf sistemi üzerinde farklı etken bölgelere sahip üç varyasyonu vardır. Tedaviye antibiyotiklerle çare bulunmuşsa da erken teşhis ve tedavi başlatılmadığı sürece bireyin yalnızca birkaç saati kalmaktadır.
- Kolera
Hastalığa sebep olan yine bir bakteri türüdür: Vibrio cholerae. Hedef bölgesi bağırsaklar olup, şiddetli ishal ile seyreden bir hastalıktır. Tarihte yedi dönem ortaya çıkarak insanlığı riske atmasından dolayı en uzun soluklu salgın denilebilir. En son 2010 yılında Karayipleirn ikinci büyük adası olan (İspanyol Sömürgesi) Hispanyola’da ortaya çıkmıştır ve günümüzde halen sorun teşkil etmektedir. Tedavisinde bakteriyel çıkışlı hastalık olmasından ötürü antibakteriyal antibiyotikler kullanılıyor olsa da yeterli değildir, tedavi süresince önemli olan vücuda sağlayamadığı sıvıyı doğru tuz/mineral oranında verebilmektir. Aşısı mevut olmasına rağmen maalesef insan vücuduna yeterli bağışıklığı kazandıramıyor.
- Grip
Yukarıda bahsedilen iki salgının aksine grip, viral kökenlidir. Diğer bir adıyla influenza olarak da bilinir. İnfluenza virüsünün mutasyona uğramasıyla alt grupları oluşur ve bilinen en büyük etkiye sahip pandemiyi yaratan grip türü ise İspanyol Gribi olarak bilinen H1N1 alt grubundandır. Yaklaşık 20 ayda 50-100 milyon arası bir değer ile en çok ölüm bu grup sebebiyle gerçekleşti. Maalesef tıbbi anlamda yapılan çalışmaların en çok bakteri üzerine olmasından dolayı virüsler yepyeni bir varlık sayılıyordu ve tedavileri üzerine fazla yetkinlikte bilgi ve araştırma yoktu. İspanyol nezlesi bir süre artış gösterip maksimum düzeye ulaşması ardından azalış göstermiştir.
*Ek Bilgi: İspanyol nezlesinin ismi; İspanya’da ortaya çıkmasından dolayı değildir. Salgın 1.Dünya Savaşı dönemine denk gelmekteydi ve bu sırada herkes tarafından bilindiği üzere basın-yayın her zaman doğru bilgiyi veya yeterli bilgiyi sağlamıyordu, bunun zıttı bir durumu İspanya Devleti ise savaşa katılmadığından gerçek bilgiyi halka duyurduğundan bu salgın da en çok İspanyol basını tarafından duyulmuştur.
- Korona Salgını
An itibariyle COVID-19 kodlu virüs hakkında ne yazık ki kesin bilgilere sahip değiliz. Çeşitli çalışmalar bilim insanları tarafından dünya çapında devam ediyor. Virüsün etki ettiği bölge özellikle solunum yolu ve boşaltım sistemidir. Damlacık yoluyla kolayca başka bir canlıya yayması kolay olduğundan bulaşıcılığı fazladır. Mevcut durumda vaka sayısı iki milyonu aşmış durumda. Tedavisinin bulunmasına dair önemli adımlar atılıyor.
Özgün İçerik: Bu içerik Öğrenci Kariyeri ekibinden Eda Nur SOYSAL tarafından oluşturulmuştur.
Sıla Tanrıverdi
0 Yorum
Yorum Yap