Öğrenci Kariyeri
Toplumda her şey rutin ve olması gerektiği gibi ilerliyormuş gibi gözükse de arkasında öğrenilmiş çaresizlik, toplumsal negatif öğrenme yatıyor diyebiliriz. İnsanlar her ne kadar içlerinde farklılık ve bir yenilik yaratma duygusu içerseler de bir şeyleri değiştirebileceklerine inanmadıkları için bu isteklerini bastırıyorlar, suskunluk sarmalına giriyorlar. Böylece toplumda değişik fikirler ortaya çıkmamış oluyor, inovasyon sağlanmamış oluyor.
5 maymun üzerinde uygulanmış bu deneyde bilim insanları bu konu ile ilgili ilginç sonuçlar elde etmiş:
Büyük bir kafesin tepesine salkım muz yerleştirmişler ve maymunların çıkmaları için merdiven koymuşlar. İçeri 5 maymunu koyduklarında ise merdivenden çıkıp muzu almak isteyen maymunun üzerine tazyikli soğuk su sıkılmış. Düşen ve sırılsıklam olan maymunun yerine bir diğer maymun çıkmış ve o da aynı şekilde tazyikli soğuk su ile karşılaşmış. 5 maymuna teker teker bu durumu yaşatmışlar.
Her seferinde aynı durumla karşılaşıp başarısız olan maymunlar artık muzları almaya cesaret edememişler. Daha sonra bu tazyikli su kapatılmış ve maymunlardan biri dışarı alınıp yeni bir maymun kafese konmuş. Bu yeni maymun merdivenden çıkıp muzu almaya yeltenince ıslak maymunlar tekrar ıslanmak istemedikleri için ona sadece engel olmaya kalkmayıp üstüne de dövmüşler. Böyle bir tepkiyle karşılaşınca vazgeçen maymun yerine dönmüş. Daha sonra ıslak maymunlardan biri daha dışarı çıkarılıp yerine başka maymun konulmuş. Bu maymun da aynı şekilde muza ulaşmaya çalışmış ve az önceki maymun da dahil tüm maymunların onu dövmesi tepkisiyle karşılaşmış.
Hiç ıslanmadığı halde sırf kendisini de dövdükleri için diğer yeni geleni daha da şiddetli döven maymun sebebini kavrayamadan bu davranışı gerçekleştirmiş. Islak maymunların hepsi yenileriyle değiştirildiklerinde bu gelenler de şiddet tepkisini vermeye başlamışlar ve en sonunda hiçbir engel bulunmadığı halde muz kafeste asılı bir şekilde yenmeden kalmış.
Evet, maymunlar bu deney sonucu bir şey öğrendiler. O da ne olursa olsun sonunun "negatif" bir şey olacağı hissi.
Bu örnek deneyi içinde bulunduğumuz toplum içinde düşünebiliriz. Aslında hepimizin elinde hayallerimizi gerçekleştirebilecek, bir yenilik yaratabilecek fikirler var belki de ama "Nasıl olsa bir şey değişmeyecek" düşüncesiyle hareket ettiğimiz için sıradan hayatımıza devam ediyoruz. Denemekten korkuyoruz. Denediğimizde başaramamaktan daha çok korkuyoruz. Kalıp yargılarımızdan kurtulamıyoruz.
5 maymun üzerinde uygulanmış bu deneyde bilim insanları bu konu ile ilgili ilginç sonuçlar elde etmiş:
Büyük bir kafesin tepesine salkım muz yerleştirmişler ve maymunların çıkmaları için merdiven koymuşlar. İçeri 5 maymunu koyduklarında ise merdivenden çıkıp muzu almak isteyen maymunun üzerine tazyikli soğuk su sıkılmış. Düşen ve sırılsıklam olan maymunun yerine bir diğer maymun çıkmış ve o da aynı şekilde tazyikli soğuk su ile karşılaşmış. 5 maymuna teker teker bu durumu yaşatmışlar.
Her seferinde aynı durumla karşılaşıp başarısız olan maymunlar artık muzları almaya cesaret edememişler. Daha sonra bu tazyikli su kapatılmış ve maymunlardan biri dışarı alınıp yeni bir maymun kafese konmuş. Bu yeni maymun merdivenden çıkıp muzu almaya yeltenince ıslak maymunlar tekrar ıslanmak istemedikleri için ona sadece engel olmaya kalkmayıp üstüne de dövmüşler. Böyle bir tepkiyle karşılaşınca vazgeçen maymun yerine dönmüş. Daha sonra ıslak maymunlardan biri daha dışarı çıkarılıp yerine başka maymun konulmuş. Bu maymun da aynı şekilde muza ulaşmaya çalışmış ve az önceki maymun da dahil tüm maymunların onu dövmesi tepkisiyle karşılaşmış.
Hiç ıslanmadığı halde sırf kendisini de dövdükleri için diğer yeni geleni daha da şiddetli döven maymun sebebini kavrayamadan bu davranışı gerçekleştirmiş. Islak maymunların hepsi yenileriyle değiştirildiklerinde bu gelenler de şiddet tepkisini vermeye başlamışlar ve en sonunda hiçbir engel bulunmadığı halde muz kafeste asılı bir şekilde yenmeden kalmış.
Evet, maymunlar bu deney sonucu bir şey öğrendiler. O da ne olursa olsun sonunun "negatif" bir şey olacağı hissi.
Bu örnek deneyi içinde bulunduğumuz toplum içinde düşünebiliriz. Aslında hepimizin elinde hayallerimizi gerçekleştirebilecek, bir yenilik yaratabilecek fikirler var belki de ama "Nasıl olsa bir şey değişmeyecek" düşüncesiyle hareket ettiğimiz için sıradan hayatımıza devam ediyoruz. Denemekten korkuyoruz. Denediğimizde başaramamaktan daha çok korkuyoruz. Kalıp yargılarımızdan kurtulamıyoruz.
Sıla Tanrıverdi
0 Yorum
Yorum Yap