Öğrenci Kariyeri
Çoğumuz aile büyüklerimizden “Abin/ablan senin yaşındayken aldığı telefonu yıllarca kullanıyordu oysa sen…” diye başlayan cümleleri duymuşuzdur. Gerçekten de eskiden alınan ürünler daha kaliteliydi ve uzunca seneler kullanılabiliyordu. Hızla artan teknolojiyle beraber beklenenin aksine ürünlerin kullanım ömürleri hızla azaldı. Peki, tüketiciler olarak aldığımız her ürünün yaşam süresi neden kısalıyor hiç düşündünüz mü? Bu sorunun cevabı yine üreticilerin ilginç pazarlama stratejilerinden biridir: ‘Kasıtlı Eskitme’ uydurulmuş adıyla ‘Ürün Yaşam Döngüsü’.
Neden Kasıtlı Eskitmeye İhtiyaç Duyuldu ?
Bakıldığında daha dayanıklı ürün üretmek kısa vadede daha çok kâr elde etmeyi sağlasa da uzun vadede böyle değildi. Ürünlerin dayanıklılık süresi arttıkça tüketicinin bir sonraki alışverişi o kadar ertelenecekti ve bu da firmanın bir süre satış yapmaması demekti. Sürdürülebilirliğin sağlanması için firmaların gelecek satışlarını garanti altına alması gerekiyordu. Diğer taraftan Sanayi Devrimi ile birlikte başlayan seri üretim, eldeki stok sayısını hızla artırıyordu ve firmaların artan stoklarını aynı hızla bitirmeleri için tüketicilerin o ürünlere daha sık ihtiyaç duyması gerekiyordu.
Her Şey Ampul Üretiminde Başladı
Planlı eskitme fikri ilk olarak Phobeus Karteli tarafından ortaya atıldı. Phobeus Karteli, 1920'li yıllardaki dev ampul üreticilerinin bir araya gelerek oluşturdukları bir topluluktu ve amaçları hızla artan ampul dayanıklılık süresini hem daha az süreye indirgemek hem de tüm kıtalarda bu süreyi denetim altında tutmaktı. 2500 saat yerine 1000 saat yanan ampuller çabucak bozulacak ve insanlar mecburen yeni ampul almak zorunda kalacaktı. Böylelikle ampul üreticileri bir nevi gelecek satışlarını da garanti altına alacaktı.
117 Yıldır Yanan Ampul
California’daki bir itfaiye istasyonunda bulunan bir ampul bu fikir ortaya atılmadan önce üretildi ve şuan tam 117 yaşında. Düşünün ki 1900'lerde üretilen bu ampulün dayanıklılık süresi şuan kullanılan ampullerden binlerce kat fazladır. Burada sözü aynı başlıkla planlı eskitmeyi anlatan Barış Özcan’a bırakıyorum. (link)
Planlı Eskitme Stratejileri
Günümüzde firmaların uyguladığı iki tür strateji vardır. Ürünler ya bozulmak için üretiliyor ya da tüketici aldığı ürünün yetersiz olduğuna ve yenisini alması gerektiğine inandırılıyor. Bunun yanında ürünlerin parça üretimi yavaş yavaş durduğu için bozulan ürünleri tamir ettirmek mümkün olmuyor ve tüketici yine yenisini almaya mecbur ediliyor. Sosyal medyanın da hayatımıza girmesiyle her yıl farklı ürünler moda oluyor ve eskileri çöpe gidiyor.
Günümüzün Kasıtlı Eskitme Lideri: APPLE
Yazının bu kısmına kadarını okurken muhtemelen çoğunuzun aklına Apple geldi. Yeni sürüm Iphone çıkar çıkmaz eski sürümleri yavaşlattığını bizzat itiraf eden Apple, sosyal medyanın özendiriciliğinden de faydalanarak inanılmaz satış rekorları kırıyor. Alıcılarının tüm eleştirilerine rağmen Apple, bu stratejiye devam edecek gibi duruyor. Zaten iş yerlerinde ya da okullarda Android şarj aleti bulmak gittikçe zorlaştığına göre gelen tepkilerin hiçbiri Apple satışlarını da etkilemiyor demektir.
Kasıtlı Eskitmenin Çevresel Boyutu
Her ne kadar tüketicinin tepkisini çekse de kasıtlı eskitmeyle tüketim çılgınlığı her geçen gün artıyor. Bununla birlikte atık ürün sayısı da... Kullanılamaz haldeki elektronik eşyalar Gana gibi 3. Dünya ülkelerine bırakılıyor ve bu da oradaki yerlilerin yaşam alanını gasp ediyor. Başkalarının yaşam haklarını kısıtlayan bunun gibi durumlar dünya yasalarınca yasaklanmış olsa da her şey tüccarların oyunlarıyla yasalara uymuş gibi gösteriliyor.
Durum böyleyken şuan iki yıllık garanti süresine sahip ürünler yakın gelecekte 3 aylık garantiye sahip olmayacağını kimse net bir şekilde iddia edemez. Haydi, şimdi en çok kullandığımız ürünleri ne kadar sürede bir değiştirdiğimizi bir kenara yazalım ve gelecekte bunları karşılaştıralım. Linkteki belgeselde kasıtlı üretimin tarihini, kasıtlı üretime başkaldıran tüketicileri ve mühendisleri, kasıtlı üretimin gerçek yüzünü görebilirsiniz.
Belgesel
Neden Kasıtlı Eskitmeye İhtiyaç Duyuldu ?
Bakıldığında daha dayanıklı ürün üretmek kısa vadede daha çok kâr elde etmeyi sağlasa da uzun vadede böyle değildi. Ürünlerin dayanıklılık süresi arttıkça tüketicinin bir sonraki alışverişi o kadar ertelenecekti ve bu da firmanın bir süre satış yapmaması demekti. Sürdürülebilirliğin sağlanması için firmaların gelecek satışlarını garanti altına alması gerekiyordu. Diğer taraftan Sanayi Devrimi ile birlikte başlayan seri üretim, eldeki stok sayısını hızla artırıyordu ve firmaların artan stoklarını aynı hızla bitirmeleri için tüketicilerin o ürünlere daha sık ihtiyaç duyması gerekiyordu.
Her Şey Ampul Üretiminde Başladı
Planlı eskitme fikri ilk olarak Phobeus Karteli tarafından ortaya atıldı. Phobeus Karteli, 1920'li yıllardaki dev ampul üreticilerinin bir araya gelerek oluşturdukları bir topluluktu ve amaçları hızla artan ampul dayanıklılık süresini hem daha az süreye indirgemek hem de tüm kıtalarda bu süreyi denetim altında tutmaktı. 2500 saat yerine 1000 saat yanan ampuller çabucak bozulacak ve insanlar mecburen yeni ampul almak zorunda kalacaktı. Böylelikle ampul üreticileri bir nevi gelecek satışlarını da garanti altına alacaktı.
117 Yıldır Yanan Ampul
California’daki bir itfaiye istasyonunda bulunan bir ampul bu fikir ortaya atılmadan önce üretildi ve şuan tam 117 yaşında. Düşünün ki 1900'lerde üretilen bu ampulün dayanıklılık süresi şuan kullanılan ampullerden binlerce kat fazladır. Burada sözü aynı başlıkla planlı eskitmeyi anlatan Barış Özcan’a bırakıyorum. (link)
Planlı Eskitme Stratejileri
Günümüzde firmaların uyguladığı iki tür strateji vardır. Ürünler ya bozulmak için üretiliyor ya da tüketici aldığı ürünün yetersiz olduğuna ve yenisini alması gerektiğine inandırılıyor. Bunun yanında ürünlerin parça üretimi yavaş yavaş durduğu için bozulan ürünleri tamir ettirmek mümkün olmuyor ve tüketici yine yenisini almaya mecbur ediliyor. Sosyal medyanın da hayatımıza girmesiyle her yıl farklı ürünler moda oluyor ve eskileri çöpe gidiyor.
Günümüzün Kasıtlı Eskitme Lideri: APPLE
Yazının bu kısmına kadarını okurken muhtemelen çoğunuzun aklına Apple geldi. Yeni sürüm Iphone çıkar çıkmaz eski sürümleri yavaşlattığını bizzat itiraf eden Apple, sosyal medyanın özendiriciliğinden de faydalanarak inanılmaz satış rekorları kırıyor. Alıcılarının tüm eleştirilerine rağmen Apple, bu stratejiye devam edecek gibi duruyor. Zaten iş yerlerinde ya da okullarda Android şarj aleti bulmak gittikçe zorlaştığına göre gelen tepkilerin hiçbiri Apple satışlarını da etkilemiyor demektir.
Kasıtlı Eskitmenin Çevresel Boyutu
Her ne kadar tüketicinin tepkisini çekse de kasıtlı eskitmeyle tüketim çılgınlığı her geçen gün artıyor. Bununla birlikte atık ürün sayısı da... Kullanılamaz haldeki elektronik eşyalar Gana gibi 3. Dünya ülkelerine bırakılıyor ve bu da oradaki yerlilerin yaşam alanını gasp ediyor. Başkalarının yaşam haklarını kısıtlayan bunun gibi durumlar dünya yasalarınca yasaklanmış olsa da her şey tüccarların oyunlarıyla yasalara uymuş gibi gösteriliyor.
Durum böyleyken şuan iki yıllık garanti süresine sahip ürünler yakın gelecekte 3 aylık garantiye sahip olmayacağını kimse net bir şekilde iddia edemez. Haydi, şimdi en çok kullandığımız ürünleri ne kadar sürede bir değiştirdiğimizi bir kenara yazalım ve gelecekte bunları karşılaştıralım. Linkteki belgeselde kasıtlı üretimin tarihini, kasıtlı üretime başkaldıran tüketicileri ve mühendisleri, kasıtlı üretimin gerçek yüzünü görebilirsiniz.
Belgesel
Sıla Tanrıverdi
0 Yorum
Yorum Yap