Mesleki Seçim Nasıl Yapılmalıdır?

Meslek seçmek çok zorlu bir karardır. Geçmişte de ve günümüzde de aileler çocuklarının her zaman daha iyi bir mesleğe sahip olmasını ister. İyi bir meslek demek, toplumsal normlara göre kabul edilmiş ve statüsü meslekler olarak algılarlar. Bunlar çoğunlukta Doktorluk, Mühendislik, Öğretmenlik, Hukuk gibi popüler olan mesleklerdir. Bu düşünceler yüzünden ne yazık ki çoğunlukla biz gençlerin ilgi ve yeteneklerine göre uygun bir kariyer arama ve kariyer planlaması eğiliminden uzaktırlar. Bu sebeple iş bize düşüyor ve ilgi alanlarımızı, yeteneklerimi kısacası kendimizi iyi bir şekilde tanımamız daha sonrasında ise karakterimize uygun olan meslek seçimini yapmalıyız. Peki meslek seçimini ve kariyer planlamamızı nasıl yapmalıyız?

İlk olarak kendimize ‘Ben Neler Yapabilirim?’ sorusunu sormalıyız. Yeteneklerimiz bireyin hangi alanlar da eğitim de başarılı olacağını gösterir. Meslekteki başarıyı etkiler ve temel gerekliliğidir. Akademik yeteneğin, derslerindeki başarı ya da başarısızlığının araştırılması, sözel ya da sayısal düşünme yeteneklerinden hangisinde daha başarılı olduğunu belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için bireyin fen, sosyal, matematik ve Türkçe derslerindeki başarısı bir ölçüt olarak kabul edilebilir. Sayısal düşünme gücüne sahip olmayan, yani fen, matematik gibi sayısal derslerde başarı elde edemeyen bireyin tıp fakültesi, diş hekimliği, mühendislikler gibi sayısal puan ile öğrenci alan yükseköğretim programlarında başarılı olmaları mümkün değildir. Ayrıca, sözcükleri ustalıkla kullanamayan, zengin bir sözcük dağarcığına sahip olmayan kişinin dil ve edebiyat programında başarılı olması çok zordur.

2- ‘İlgi Alanlarım Neler?’ sorusuna cevaplar aramalıdır. Yetenekler bireyin daha başarılı ilerlemesini sağlar iken ilgi alanları bireyin hangi alan ve faaliyetlerden zevk alacağını belirler. İlgiler ile yetenek birbirine bağlıdır. İlgi duyduğu alanlar çoğunlukta yetenekleri olduğu alanlardır. Birey, ilgi duyduğu, hoşlandığı şeyleri severek yapar. Bireyin ilgi duymadığı bir faaliyete yönelmesi hem mesleki doyumunu, hem de başarısını olumsuz etkileyecektir. Örneğin, insanlara yardım etmekten, insanların sorunlarını dinleyip, sorunlarına çözüm aramaktan zevk almayan bir psikologun başarılı olma olasılığı düşüktür.

3-‘Benim karakterim nasıl?’ sorusunu birey cevaplandırmalıdır. Kendisinin artık ve eksi yönlerini bilmeli, kendisini tanımalıdır. Bireyin meslek seçiminde doğru kararlar alabilmesi için kişilik özelliklerini çok iyi tanıyıp bu özellikleri gerektiren mesleklere yönelmesine bağlıdır. Herkesin birbirinden çok farklı kişilik özellikleri vardır. Atak, girişken, çekingen, uysal, hırslı, idealist, hayal gücü zengin, realist, mantıklı, sinirli, kendi başına buyruk, alçak gönüllü, düzenli, kurallara bağlı, sorumluluk sahibi vb. Sayılan bu özelliklerden hangisine sahip olduğunu belirlemesi, seçimini bu doğrultuda yapması gerekir. Bu şekilde kendisini tanıyıp, birey geleceği için daha doğru bir meslek seçmiş olur.

4-‘Hangi mesleği istiyorum?’ sorusuna yanıt aramalıdır. Yeteneklerini, ilgi alanlarını keşfettikten sonra bunlara uygun olan mesleği ya da ilgi duyduğu meslekleri de tanıması gerekir. Birey kendi özellikleri ile mesleğin özelliklerini eşleştirerek kararlarını oluşturabilir. Temel nokta; bireyin kendini olmak istediği gibi değil, olduğu gibi objektif olarak tanımasıdır. İlgi duyduğu meslekleri de olumlu-olumsuz yönleri ile bilmesidir. Bireyin doğru meslek seçimi yapabilmesi için kararlarını kendisinin vermesi, bu karar doğrultusunda ailesini ikna etmesi, anne-babanın da saygı göstermesi gerekmektedir. Kişilik özelliklerinize, yeteneklerinize, günün koşullarına uygun bilinçli bir meslek seçimi toplumda sağlıklı, mutlu, kendi kendisiyle barışık insanların sayısını da çoğaltacaktır. Meslek seçimi hem bireysel hem de toplumsal açıdan büyük önem taşımaktadır. Bireysel yönden birtakım ihtiyaçlarını doyurulmasında; toplumsal açısından da toplumsal gelişmeye temel oluşturacak olan insan gücünün planlanmasında da önemi açıkça görülmektedir. Belirlediği meslekler hakkında araştırmasını;

-Meslekte yer alanların yaptığı temel faaliyetler

- Çalışma ortamı

- Çalışma koşulları

- Çalışanlarda aranan nitelikler

- Mesleğe hazırlanma

- İlk işe giriş

- Meslekte ilerleme

- Kazanç

- İş bulma olanağı ve mesleğin geleceği

- Mesleğin gerektirdiği nitelikler vb. konularında yoğunlaştırması gerekir.

Bu araştırmayı yapar iken dikkat etmesi gereken noktalar vardır. İşte bunlar;

-Mesleğin gerektirdiği yeteneklerin neler olduğunu bilmeli.
- Mesleğin gerektirdiği kişilik özelliklerinin neler olduğunu bilmeli
- Mesleğin ileride çalışma ortamının ne olduğunu öğrenmeli.
- Meslek hayatında beraber olacağınız arkadaş rubunun nasıl olacağını belirlemeli.
- Mesleğin avantaj ve dezavantajlarının neler olduğuna bakmalı.
- Mesleğin kazandıracağı imkanlara dikkat etmelidir.

Birey seçeceği ya da seçtiği meslekten emin ise doğru olan bölümü ve okulu seçmelidir. Daha sonra seçimlerinden pişman olmamak için seçimlerinden de emin olmak için mesleki testleri çözebilir.

Meslek seçimi zorlayıcı bir karar sürecine sahiptir. İnce eleyip sık dokumak gerekmektedir.  Yanlış meslek seçimleri;

-Sürekli olarak iş değiştirme

-Verim düşüklüğü

-Özel hayatta pürüzlere yol açma

-İşinden memnun olmama

-Mesleki yenilikleri takip edememe

- İş yerinde maili zarara yol açma

-İsteksiz çalışma

Yukarıdaki maddelerin toplamının sonucu mutsuz hayattır. Yanlış meslek seçmek hayattan zevk almamaya sebep olur. Bu sebeple dikkatli bir şekilde karar vermek gerekir. Karar verme süreciniz de internette bulunan çeşitli meslek seçim testlerini çözebilirsiniz. Bu testler sizlere yardımcı olacaktır.