İnsan Hakları ''İlk Hukuksal Belgeler''

İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi

İnsan haklarının somut sonuç doğurması, insan haklarının pozitif hukuk haline gelmesine bağlıdır. 17.yy'a dek insan haklarıyla ilgili konular genellikle düşünce dünyasında kalmıştır. Burjuvazinin yükselişine geçmesine sahne alan süreçte insan hakları ya İngiltere'de olduğu gibi aşama aşama(tedrici) biçimde ya da Fransa'da görüldüğü gibi eski rejimden devrimsel kopuşlar gerçekleştirerek pozitif hukuka girmiştir. Fakat bu dönemde insan hakları ile ilgili ortaya çıkan belgeler uluslararası nitelikte olmamıştır.

İnsan hakları mücadelesinin başlangıç yeri olarak İngiltere kabul edilir. Krallık ve parlamento arasındaki çatışmalarda, Magna Carta Libertatum, Petition Of Rights, Habeas Corpus Act, Bill of Rights gibi belgeler ortaya çıkmıştır.

Magna Carta Libertatum(Büyük Özgürlük Fermanı)

63 maddeden oluşan bu ferman aslen baronlar  ile kral arasındaki mücadeleden doğmuştur. Bu belgeye göre kral genel meclisin izni olmadan vergi toplayamayacaktır. Suç ve cezalar orantılı olacaktır. Adil yargılama ve ticaret özgürlüğü güvence altına alınacaktır. Bu hükümler ile kralın yetkileri sınırlanmıştır. Ancak Magna Carta'nın daha çok soylulara bir kısım haklar sağladığı görülmektedir. Bu belge ilk hukuksal belgedir.



Petition Of Rights(Haklar Bildirgesi)

I.Charles döneminde parlamentonun yetkilerinin azaltılması konusunda bir eğilim ortaya çıkmıştır. Parlemento kralın bu eğilimine direnmiş ve 1628 yılında Petition Of Rights krala kabul ettirilmiştir. Bu belge ile Magna Carta'nın ilk kez dile getirdiği haklar bir kez daha krala hatırlatılmıştır. Petition Of Rights İngiltere'de güçlü parlamentonun yolunu açmıştır.

Habeos Carpus Act(Bedenine Sahipsin)

1679 Tarihli bu belge ''Bedenine sahipsin'' yasası olarakta bilinir. Habeas Carpus gözaltına alınan bir kişinin yargıç önüne çıkarılma hakkı olarak anlaşılır. Yani bir kişinin yargıç önüne çıkarılma hakkı olarak anlaşılır. Yani haksız tutuklamaları önleme kanunudur. Kişi özgürlüğü ile yakından ilgili olan bu hak sayesinde keyfi gözaltılar önlenmiştir.



Bill Of Rights

1689 Tarihli bu haklar yasası parlamentonun monarşi karşısında kesin üstünlüğünü belgeleyen, tamamlayan ve bu arada kişi hak ve özgürlükleri ile ilgili de  hükümler içeren bir hukuksal belgedir. Bu belge yasa yapma yetkisini parlamentoya vermiştir. Yasanın en önemli hükümleri şunlardır:

• Parlamento üyelerinin seçimi serbest olacaktır.


• Parlamentonun onayı olmadan yasaların iptal edilmesi veya yürütülmesinin engellenmesi mümkün olmayıp yasa dışıdır.


• Parlamentonun onayı olmadan vergi toplanamaz.

 



DİPNOT:

Özgürlüklerin gelişmesi ve insan haklarının uygulamaya geçişinin önemli aşamaları olan bu İngiliz Belgeleri Amerikan ve Fransız insan hakları bildirilerini de etkilemiştir.