Öğrenci Kariyeri Banner

Dünya’nın Bize Sunduğu Işık Dansı : Kuzey Işıkları veya Aurora Borealis

Dünya’nın Bize Sunduğu Işık Dansı : Kuzey Işıkları veya Aurora Borealis
Dünya’nın farklı bölgelerinde doğa bize oyunlar oynar. Kuzey Işıkları'da bu olayların en güzellerinden. Kuzey Işıkları'nı görmek, her 10 kişiden 9'unun Ölmeden Önce Yapılacaklar listesinde yer alıyordur mutlaka. Çünkü hem Kuzey bölgesi yabancı olduğumuz bir coğrafya  hem de eşsiz manzaralarıyla  birçoğumuzun  hayallerini  süsleyen bir bölge.

 

Aurora Borealis İsmi Nereden Geliyor ?

Roma ve Yunan mitolojilerinde bunun gibi doğa olayları için tanrı ya da tanrıça bulunur. Bazı tanrı ve tanrıçalar ise her iki kültürde de aynıdır. Bunlardan biri de Şafak Tanrıçası yani Yunanlılar’a göre “Eos” , Romalılar’a göre “Aurora”. Borealis ise Yunanca’da “Kuzey rüzgarı” demek.

Yüzyıllar boyu Kuzey ülkelerinde görülen ışıkları fark eden insanlar, tanrıçalarının bu doğa harikasında bir payı olduğunu düşünerek de bu ışıklara “Aurora Borealis” adını vermiş.

Ayrıca bu doğal fenomenin Fransa’da 30.000 yıl önce mağara duvarına kazındığı keşfedilmiş. Yani bu olay çok uzun süredir gerçekleşiyor. Aurora, bazı Eskimolar tarafından "atalarının dans ettiği ışıklar içindeki mekân" olarak tanımlanırken İskandinav mitolojisinde ise  "tanrılar tarafından inşa edilmiş olan bir ateş köprüsüşeklinde belirtiliyor.

 

Peki Kuzey Işıkları Nasıl Oluşuyor ?

 

Okulda öğrendiğimiz bilgiler nerede karşımıza çıkacak dediğimiz noktalardan birine daha geldik. Bu olayın nasıl gerçekleştiğini aslında çoğumuz lise Fizik derslerinden aşinayız. Sıkı durun çünkü birazdan “Aa , o konu bununla ilgili miymiş” diye şaşıracaksınız.

Bu olağanüstü olayın hikayesi Güneş’te başlıyor. Güneş devasa bir kütle olduğunu hepimiz biliyoruz ve Güneş’i oluşturan madde bu kütlenin yerçekimiyle bir arada duruyor. Yüzeyi ise yaklaşık 5800  Kelvin yani yaklaşık 5500 Celsius sıcaklıkta. (Sıcaklık dediğimiz ise maddeyi oluşturan parçacıkların ortalama hareket enerjileridir. Yani ortam ne kadar sıcak olursa , ortamı oluşturan parçacıklar da o kadar hızlı hareket ediyor demektir.)

 

Her ne kadar Güneş’i oluşturan parçacıklar yüksek sıcaklıklar nedeniyle hızlı hareket ediyor olsalar da, Güneş’in kütle çekim kuvveti bu parçacıkları yüzeyde tutmaya yetecek kadar güçlü.

 

Yalnız Güneş’in en dışında bir taç tabakası (corona) var ki burada durumlar biraz daha karışık . Bu tabakadaki hareket enerjisine sahip parçacıklar bazen milyonlarca derece olabiliyor ve Güneş’in çekim kuvvetini yenebiliyor ve âdeta bir roket misali uzaya fırlıyorlar. (Uzayın her tarafına fırlayan bu parçacıkların oluşturduğu rüzgara ise “Güneş rüzgarı” deniyor.)

 

Aurora Borealis ise  Güneş’ten gelen enerjisi yüksek parçacıkların atmosferdeki oksijen ve nitrojen atomlarıyla çarpıştığında oluşuyor.

Çarpışma sonunda atomlar uyarılıyor yani çarpışma sırasında elektronlar yüksek enerji seviyelerine çıkıyor. Uyarılan atomlar temel durumlarına yani en düşük enerjili hallerine geri dönerken belli renklerde ışıma yapıyorlar. Eğer uyarılan yeterince atom varsa bir gökyüzü şöleni izleyebiliyoruz. Aynı durum Neon lambalarında da geçerli. Dilerseniz onu da başka bir yazımızda ele alabiliriz.

 

 Kuzey Işıkları Sadece Yeşil Midir Yoksa Başka Renklerde de Oluşur Mu ?

 

Buradaki bilmemiz gereken nokta ise her atomun uyarılma enerjileri farklıdır ve uyarılma sonunda her atom kendine has renklerde ışık yayar. Kuzey ışıklarında da işte hep belli başlı renkler görülmesinin sebebi bu rengin oksijen atomuyla çarpışması sonucu oluşmasıdır.

 

Aurora Sadece Dünya'da mı Meydana Gelir ?

Diğer gezegenlerde de aynı Dünya’da olduğu gibi bu olay gerçekleşiyor. Eğer bir gezegenin atmosferi ve manyetik kalkanı varsa, Aurora'sı da vardır. Hatta buna örnek olarak Jüpiter ve Satürn’ü örnek gösterebiliriz.

 

 

Satürn'de Oluşan Aurora'nın Görüntüsü

 

Kuzey Işıkları'nı Neden Türkiye'den Göremeyiz de Mutlaka Kuzeye Gitmemiz Gerekir ?

 

Güneş rüzgarıyla Dünya’ya ulaşan elektronlardan birisini ele alalım.  Normalde Dünya’ya ulaştığında çekim alanına girip yüzeye erişmesi beklenirken Dünya’nın manyetik alanıyla karşılaşır ve bu elektrona bir şeyler olur. Bu manyetik alan sanki bir kalkan gibi Güneş rüzgarının doğrudan bize ulaşmasını engeller. Yüklü parçacıklar hareket halindeyken manyetik alanla karşılaştıkları için yön değiştirirler.

Bu manyetik alanın yapısına yapısını biraz daha incelediğimizde Dünya’nın çevresindeki manyetik alan çizgilerinin bir mıknatısınki gibi bir manyetik kutuptan diğerine uzandığını görürüz. Manyetik alan çizgilerinin birbirine yaklaştığı bölgelerde manyetik alan daha kuvvetlidir. Bu yüzdendir ki kuzey bölgelerde bu dansı görmek daha kolaydır.

 

dunya manyetik alan

 

 

Kuzeyin Işıklarını Görmeyi Etkileyen Faktörler

 

1.Güneş’te Meydana Gelen Patlamaların Yoğunluğu

Önceki bölümlerde anlattığımız gibi , Kuzey Işıkları’ oluşturan asıl şey , Güneş’ten Dünya’ya gelen elektrik yüklü parçacıkların , atmosferdeki gazlarla girdiği tepkimedir.

Özetle; güneşteki aktivitenin yoğunluğudur. Yani güneş rüzgarı ne kadar yoğun ve hızlı olursa , Kuzey Işıkları’nın  görülme ihtimali de o kadar artıyor.

Güneşten fırlayan parçacıklar Dünya’ya ortalama 4 günde ulaştığından , ışıkların ne kadar yoğun olacağı sadece 4 günlük tahminlerle takip edilebiliyor ama en doğru tahmin günlük tahminler oluyor. Yani, Kuzey Işıkları’nı görmek için aylar öncesinden plan yaptığınızda, bir nevi sayısal loto oynamış oluyorsunuz.

 

2.Gökyüzünün Açık Olması

Kuzey Işıkları'nı görme konusunda ikinci önemli nokta da gökyüzünün açık olup olmamasıdır . Bulutlu ve karlı havalar, Aurora ile aramıza bir perde çektiğinden, yeterli aktivite olsa dahi ışıkları göremeyiz. Yani Kuzey Işıkları’nı görmek için, açık bir gökyüzüne de ihtiyaç var.

 

 3.Işık Kirliliği

Bulunduğunuz ortam ne kadar karanlık olursa, ışıkları o kadar iyi görebiliyorsunuz. O nedenle de kendinizi şehir ışıklarından olabildiğince , uzağa gitmeye çalışın. Çoğu Aurora otelinin şehirden uzak yerlerde, orman içlerinde olmasının nedeni de budur.

 

4.Dolunaydan Kaçının

Bulunduğunuz ortam gibi , ayın hareketleri de önemli çünkü hava her ne kadar açık ve Güneş aktivitesi de yoğun olsa dahi Dolunay Aurora’yı görmenizi engelleyebilir. Bu nedenle ayın harekerlerini de takip etmekte yarar var.

 

5.Güneş Döngüsü

Güneşteki aktivitelerinin 11 yıllık bir döngüden oluşan bir ritimde gittiği biliniyor. 11 yıllık döngünün her aşamasında aktivite oluyor ama bilim insanları, bu 11 yıl içinde aktivitenin tavan yaptığı ve dibe vurduğu zamanlar olduğunu söylüyor. Eğer seyahatinizi döngünün yüksek aktiviteli senelerinden birine denk getiriseniz, olağanüstü manzaralara şahit olma şansınızı arttabilirsiniz. Ama tabi ki illa ki pik dönemi beklemeniz gerekmiyor

 

 

Kuzey Işıklarını İzleyebileceğiniz 10 Muhteşem Şehir

 

1- Tromsø, Norveç

Dünyanın en yaşanabilir ülkeleri arasında ilk sıralarda yer alan Norveç’in en kuzeyindeki şehirlerden biri olan Tromsø, Kuzey Işıkları'nı izleyebileceğiniz en güzel yerlerden biridir . Ayrıca Norveç bizlere rengarenk balıkçı kasabaları  ve doğası ile Kuzey Işıklarından çok daha fazlasını sunar. Geçmişte Viking'lerin vatanı olarak bilinen  ülkenin muhteşem fiyortlarını görmek için gemi turu yapmak da bu tatilden alacağınız zevki ikiye katlayan bir seçenek olacaktır.

 

norvec kuzeyin isiklari

 

 

2- Svalbard, Norveç

Norveç’e bağlı bir ada Svalbard , etkileyici bir coğrafyaya sahiptir. Burası Dünya'nın en kuzey ucu ve Avrupa’nın bittiği noktadır. Böyle etkileyici bir şehirse Aurora Borealis seyrine dalmak da eminiz ki unutulmaz bir deneyim olacaktır. Unutmayın ne kadar kuzey , o kadar Aurora Borealis.

 

svalvard kuzeyin isiklari

 

3- Abisko, İsveç

Avrupa’da Kuzey Işıklarını görebileceğiniz en iyi izleme noktalarından biridir Abisko. Burada gökyüzü sıklıkla Auroraların görülebilmesini sağlayacak kadar karanlık ve açık olur. Özellikle Abisko Milli Parkı’nda bulunan ve 70 km uzunluğundaki göl, Kuzey Işıkları’nı yansıtan sularıyla bu dansı daha da özel kılıyor. Ayrıca bölgede bulunan    Buz Otelleri'nde konaklayabilir , geyik yetiştiriciliği ile hayatlarını kazanan Sami kültürünü yakından tanıyabilir ve kar aracıyla yapılan turlara katılabilirsiniz.

 

abisko kuzey isiklari

 

4- Kiruna, İsveç

Tromso ile aynı enlemde bulunan Kiruna 'da oldukça güzel buz otelleri bulunuyor. Kiruna’ya gelmişken Abisko'da bahsettiğimiz Sami Topluluğu'nı da gözlemleme fırsatı bulabilirsiniz. Gitmeden önce bu topluluk hakkında küçük bir araştırma yapmayı ihmal etmeyin. Buz Oteli adı verilen uygulama, özellikle  Kiruna’da  karşınıza çıkacak. Konaklamanız sırasında geyik derisine sarılıp uyuyarak ilginç bir deneyim yaşamak isteyebileceğiniz gibi buranın halka açık bölümlerini gün içinde  ziyaret edebilirsiniz çünkü Buz Oteli'nde bir gece konaklamak bile cebinizi fazlasıyla yakabilir.

 

kiruna kuzey isiklari

 

 

5- Reykjavik, İzlanda

Aurora Borealis'i izlemek için önerilebilecek en ekonomik seçenek olan İzlanda’nın başkenti Reykjavik'tir. Soğuk ikliminin yanında sıcacık bir ortam sunan Reykjavik’te Kuzey Işıkları'nı seyretmek dışında boş günlerinizde de yapılacak çok şey var tabii ki. Bunlardan bazıları Mavi Lagün'ü görmek ve Game of Thrones'un çekildiği yerleri ziyaret etmek geliyor.

 

Reykjavik kuzey isiklari

 

6- Thingvellir Milli Parkı, İzlanda

İzlanda’da Başkent dışında da Kuzey Işıkları'nı gözlemleyebileceğiniz yerler var. Geniş ve etrafı açık düzlüklere sahip olan Thingvellir Milli Parkı, bu seyir için muhteşem bir ortam sunuyor. UNESCO Miras Listesi'nde bulunan Thingvellir Milli Parkı’na Şubat veya Kasım aylarında gelin ve efsane bir Kuzey Işıkları şölenine şahit olun.

 

thingvellir kuzey isiklari

 

7- Grönland, Danimarka

Eğer macerayı seviyorsanız, Kuzey Işıkları' nı izlemek için Grönland’a gidebilirsiniz. Sadece Güney kısmında, küçük bir yerleşim bulunan bu bölgede belki de orada bulunan 500 kişiden biri olacaksınız. Kasım veya Şubat aylarında yoğun olan bölge de gece gökyüzünü izlemek kesinlikle ayrıcalıklı hissettirecektir.

 

 

gronland kuzey isiklari

 

 

8- Alaska, ABD

Kuzey Kutbu’nun çok yakınında bulunan Alaska, takdir edersiniz ki uzak bir destinasyon. Ancak bulunduğu bölge sayesinde Kuzey Işıkları’nı izlemeyi neredeyse garantiliyorsunuz. Özellikle Fairbanks’te bulunan Denali Milli Parkı, Eylül başından başlayarak Nisan ortasına değin süren bu ışık şovlarını izlemek için en ideal noktalardan biri. Alaska’da sizi Kuzey Işıkları’ndan haberdar eden hava tahmini uygulamalarından faydalanabilir ve sizi şehirdeki ışık kirliliğinden  uzaklara götürecek turları tercih edebilirsiniz.

 

alaska kuzey isiklari

 

 

9- Finlandiya Lapland'ı,  Finlandiya

Komşularının dikkat çekmesi yüzünden biraz geri planda kalan Finlandiya'da Kuzey Lapland bölgesinin Finlandiya tarafına geçerek burada bulunan İglo Köyü'ne gidebilir ve Kuzey Işıkları'nın tadını çıkarabilirsiniz. Ayrıca yakınlarda bulunan Rovaniemi, Lousto ve Ivalo köyleri Aurora Borealis açısından oldukça elverişlidir.

 

finland kuzey isiklari

 

 

10- Sibirya, Rusya

Rusya’nın büyük bir kısmı Kuzey Kutup Dairesi’nin içinde yer almaktadır. Bu sebeple de Kuzey Işıkları'nı izlemek isteyenler için Sibirya bulunmaz bir nimet gibidir.Yalnız tek suçu gereğinden fazla soğuk olmasıdır. Murmansk'a , Arkhangelsk’e ya da Petrozavodsk’a gelirken Sibirya soğuklarını unutmayın.

 

sibirya kuzey isiklari

 

Umarız ki bu yazımızda Aurora Borealis'in yani Kuzey Işıkları'nın hikayesini , bu dansı izlemek için en iyi yerleri ve takip etmeniz gereken koşulları anlatabilmişizdir. "Ölmeden Önce Yapılacaklar Listesi" ne hâlâ eklemediyseniz de yazımıza bir kez daha göz atmanızı öneririz çünkü vâdettiği deneyimler sayesinde Dünya'da bulunan en özel rotalardan biridir Aurora Borealis. Unutmayın ki bir gün hepimiz mükemmel bir Aurora avcısı olabiliriz...

 

KAYNAKÇA

KAYNAKÇA

 

Özgün İçerik: Bu içerik ÖğrenciKariyeri ekibinden Atakan GÜNGÖR tarafından oluşturulmuştur.

 

 

Öğrenci Kariyeri

Öğrenci Kariyeri yazarlarından Öğrenci Kariyeri..

0 Yorum

Yorum Yap

😄

Bültenimize kayıt olun!

Güncel haberleri takip etmek için bültenimize kayıt olun, böylece daima güncel bilgilerle donanmanıza yardımcı olabilelim.