Liderlik Nedir?

Liderlik; insanların belli hedefler çerçevesinde bir araya gelmesini, hedefleri benimsemelerini ve bu hedefleri gerçekleştirmek için kitlelerin bir araya gelerek katkıda bulunarak güçlenmesini sağlayan dinamik bir süreçtir.
Lider ise inanç, güç, vizyon, değerler ve cesaret sahibi kişidir.Etkin bir lider olabilmenin sırrı vizyon ve misyon sahibi olan aynı zamanda empati ve iletişim becerileri kuvvetli, zaman yönetiminde başarılı, değişimi yönetebilen ve problem çözme becerileri gelişmiş bireyler olmaktan geçer. Liderlik davranışları herkes tarafından öğrenilebilir ve herkes kendi potansiyeli dâhilinde liderlik davranışları sergileyebilir.Günümüzde birçok liderlik türü vardır.

Liderlik Türleri

⦁ Karizmatik Lider:
Karizma kavramı, liderin, iletişimde bulunduğu diğer kişilerin güvenini, beğenisini, takdirini kazanma yetisi ile onlar üzerinde etkileyici bir güce sahip olması şeklinde tanımlanmaktadır. Kendine oldukça fazla güvenen, vizyonlarını açıkça belirten ve ortamda gereksinim duyulan etkileyici güce sahip kişilerdir.Karizmatik liderler genellikle kaos ve kriz ortamlarında ortaya çıkmaktadır. Atatürk, Gandhi ve Martin Luther King gibi tarihi şahsiyetler, ülkelerinin olumsuz durumlarının ürünü olarak ortaya çıkan karizmatik liderlerdir.

Özellikle yeterince organize olamamış toplumlar, sıçrama yapabilmek için bir kurtarıcıya, kahramana ihtiyaç duyarlar. Savaş, siyasi istikrarsızlık ve ekonomik kriz gibi kaos ortamlarında toplumların kahramanlara olan gereksinimleri artmaktadır. Karizmatik liderler, toplumda saygı uyandıran, yol gösteren, gelecek için olumlu düşünmeyi özendiren, toplumun önemli şeyleri görmesini kolaylaştıran, insanlara bir misyon kazandıran ve takipçilerini motive edici davranışlarda bulunan liderlerdir.

⦁ Dönüşümcü Lider:
Değişen koşullarla birlikte kendisi de sürekli değişen örgütlerin ayakta kalabilmesi ve rekabet edebilmesi çevresel değişimlere uyum sağlayabilme kapasitesine bağlıdır. Çok hızlı değişimlerin yaşandığı günümüzde eski liderlik davranışlarıyla bu değişime ayak uydurabilmek mümkün görünmemektedir. Artık geleneksel ve baskıcı liderlik anlayışı günümüzde geçerli değildir. Bu durum değişimlere uyum sağlayabilme temelinde bir liderlik anlayışını gerekli kılmıştır. Liderlikte modern yaklaşımlardan biri olan dönüşümcü liderlik, bu liderlik anlayışı ile ortaya çıkmıştır. Dönüşümcü liderler, örgütlerdeki lider ve izleyiciler arasındaki etkileşim temelinde, çalışanlara somut hedefler vermek yerine onları bir vizyona yöneltirler. Bu yönüyle dönüşümcü liderlik uzun dönemli bir bakış açısı gerektirmektedir. Dönüşümcü liderler, uzun dönemde gerçekleşecek amaçlara ulaşabilmek için izleyicilerin yeteneklerinin ortaya çıkarılması ve onların öz güvenlerinin artırılması gerektiğinin bilincindedir. Dönüşümcü liderler, örgütün amaçları ile astların kişisel amaçlarını bağdaştıran ve onların üzerinde sıra dışı etkiye sahip kişilerdir.
Dönüşümcü Liderliğe en güzel örnek Martin Luther King'dir. Irksal eşitlik ve siyah vatandaşların eşit vatandaşlık hakları için yaptığı eylemler ve yürüyüşlerle 1964 yılında Amerika’da Yurttaş Hakları Kanununun çıkmasını sağlamış Amerikalı baptist düşünce ve fikir adamı kimliğiyle dönüşümcü liderlik türüne girer.

⦁ Otokratik Liderlik:
Bu liderlik türünde lider, örgütte katılımcılığı desteklememekte ve tüm yetkiyi elinde bulundurmaya çalışmaktadır. Astlarını, emir vererek ve hatalarını eleştirerek motive ederler. Yönettikleri kişilere karşı bir üstünlük hissi duymaya meyillidirler.Yolları tek yönlüdür çünkü yönettikleri gruba sadece konuşur ama onları asla dinlemezler. Diğer yandan, kontrol etmeyi çok severler.
Otokratik liderliğe en güzel örnek Margaret Thatcher'dır. Falkland Savaşı sırasında gösterdiği başarılarla müdahaleci bir lider olduğunu göstererek Otokratik liderlik türüne girer.

⦁ Etkileşimsel Lider:
Etkileşimsel liderler,öncelik çalışanların daha verimli ve etkin şekilde faaliyet göstermesini sağlamaktır. Çalışanlarının fiziksel ve güvenlik gereksinimleri üzerine odaklanan etkileşimsel liderler, çalışanların işleri başarma ve amaçlara ulaşma noktasında harekete geçirmeye çalışırlar.
Etkileşimsel Lidere en güzel örneklerden biri Fatih Terim'dir. Birçok kez Türk Milli Futbol takımını çalıştırmış olan ve bir futbol adamı olan Fatih Terim ekibinin yüksek performans sağlamak amacıyla onları en güzel şekilde motive etme kabiliyeti ile etkileşimsel lider türüne girer.

⦁ Demokratik Lider:
Bu liderlik türünde lider, her konuda takipçilerin fikrini almakta ve katılımcılığı benimsemektedir.Sahip oldukları yönetim yetkisini grup üyeleriyle paylaşma eğilimi gösterirler. Çalışanları yaptıkları işleri hakkında bilgilendirmekte, fikirlerini söylemeleri ve öneri getirmeleri için onları cesaretlendirmektedirler.
Bu türe en güzel örnek 'dir. Tüm ağır cezalandırmaları ve idamı yasaklayan tiyatro ve basında sansürün önüne geçen ve derebeylik sisteminin ezdiği köleleri özgür kılan Roma imparatoru İkinci Joseph, eşitliği öngören ve çevresinin kararlarına önem veren bir lider olduğundan dolayı otokratik lider türüne girmez.

⦁ Hizmetkar Lider:
Hizmetkar liderlik kavramı, Greenleaf’ın 1977 tarihli, “The Servant as Leader” isimli makalesiyle ortaya çıkmıştır. Bu fikrin hayat bulması Greenleaf’ın, Herman Hesse’nin yazdığı “Doğu’ya Yolculuk” kitabından etkilenmesiyle gerçekleşmiştir. Greenleaf’ın “Lider bir hizmetkardır” ifadesiyle gündeme gelen ve tüm liderlik yaklaşımlarını içerisinde barındıran bir liderlik modelidir.