Başarı Ve Aşkın Ressamı: Aliye Berger

Hayatı

1903 yılında Büyükada’da dünyaya gelmiştir. Babası Mehmet Şakir Paşa’dır. 6 dil bilen Mehmet Şakir Paşa, çocuklarının eğitimlerini çok önem vermiştir. Aile olarak sanatla yaşayacaklardır. Kardeşi Cevat ileride Halikarnas Balıkçısı olarak tanınacak, diğer kardeşi ise ressam Fahrünnisa Zeyd’tir. Seramik sanatçısı Füreya Koral ve tiyatrocu Şirin Devrim ile ressam Nejat Devrim’in teyzesidir. Oldukça ilginç bir ailesi ve serüveni vardır. Ablası olan Fahrünnisa ile Notre Dame de Sion’da eğitim görmüştür. Fransızca ve İngilizce öğrenmiştir. Maddi durumları gittikçe kötüleşmiştir, babası Mehmet Şakir Paşa hayatını kaybetmiştir. Annesi Sare Hanım, bu maddi zorluklar çerçevesinde kızlarına özel okullarda eğitim aldırmıştır. Babasının sanat tutkusu bütün aileyi tesir almış, tüm hayatları boyunca sanatla iç içe olmasına olanak sağlamıştır.

1924 yılında Türkiye’de bulunan keman virtözü Karl Berger’den müzik dersleri almıştır. Uzun sure boyunca Karl Berger’le birlikte yaşamıştır. Onun bu yaşam anlayışı, ailesi tarafından hoş görülmemiş ve eleştirilmiştir. Lakin kendisi hakkında düşünülenlerdense o sadece kendi isteklerine önem vermiştir bu özelliği onun ilerleyen yaşlarında özellikle eşinin ölümünden sonra sanat eserlerinde rahatlıkla görülecekti. Yirmi üç yıllık boyunca beraberdiler, evlilikleri ise Karl Berger’in ölümünden altı ay önce gerçekleşmiştir. Bu evlilik 1947 yılında olmuştur. Eşini kaybettikten sonra bunalıma girdi. Ablası Fahrünnisa ile Avrupa' ya gitmiştir. Aliye Berger eşine karşı olan aşkını önce heykele, daha sonra da gravüre yöneltir. Bütün sanatında eşine duyduğu aşkı yansıtır. John Buckland Wright'ın atölyesinde üç yıl çalışmıştır. Oyma, kazıma ve siyah-beyaz boya kullanarak Karl Berger'in acısını sanatında yaşar. Gravürlerinde iç dünyası dışa yansıtmayı başarmıştır. Aliye Berger bu yas sürecinde siyah ile beyazı kullanmıştır. Sanatçı kariyerindeki ilk sergisini İstanbul' da 1951 yılında açmıştır. Ayrıca Aliye Berger, Türkiye’nin ilk kazıma, oyma ve gravür sanatçıları arasında yer almaktadır.

Hayatını değiştiren olay, ilk kez adının duyulması ise ilk kez 1954’te Yapı Kredi Bankası’nın düzenlediği “İş ve İstihsal” konulu yarışmada “Güneşin Doğuşu” adlı ilk yağlı boya çalışmasının birincilik ödülüne layık görülmesiydi. Buna ek olarak da ertesi yıl 2. Tahran Bienali'nde ikincilik ödülünü almıştır. 10 Ağustos 1974’te yaşamını yitirdi. “Aşkla yaşadım. Ölümler bile öldüremedi bendeki aşkı. Coşkuyla, aşkla ve sevgiyle yarattım ne yarattımsa… Yapıtlarıma çocuklarım diyemem... Yaptıklarım yaşadıklarımın ta kendisi oldu.” Sözüyle hayatını ve sanatını çok güzel açıkladı.

Sanat Anlayışı

Aliye Berger’in gravürleri, kendi sözleriyle “yaşamda her şeyi renkli gören, yaşamayı en büyük coşku ve aşk olarak kabul eden” bir anlayışın ürünleridir. Gravür sanatının beğenilmesinde ve yaygınlaşmasında etkili olan yapıtlarında Aliye Berger, daha önce kullanılan gereçlerden farklı olarak kasap kâğıdı, zımpara kağıdı kullanmıştır. Günlük yaşamın kalıplarını kullanmıştır. İstanbul’un çeşitli yerlerini bazen gerçekçi bir tutumla resmetmiş, bazen de fantastik bir yorum katmıştır. Bunu özgün bir halde lirizmle dışavurumculukla bizlere yansıttı.

Desen ve yağlı boya, çoğunlukla oyma baskı tekniğinde, siyah-beyazın ara tonlarıyla çalışarak eserler yapmıştır. Dışavurumcu oyma baskılarıyla tanınmaktadır. 1951-54 yılları arasında, tekniğini tanımak amacıyla, İstanbul manzaraları ile tebrik kartları da yaptı. Zımpara kâğıdı, kasap kâğıdı ve tülbent gibi malzemeler kullanmıştır.

Aliye Berger’i bu denli özel kılan özelliği “yaşama bağlılığı ve çevresiyle birlikte düşünme tutkusudur.” İlk bakışta fark edilmeyen yapıtlarında aslında dış dünyadan esinlenilmiştir. Ve bu esinlenmeler hazır birer motif gibi kullanılmamıştır. İç dünyasının biçimlendirmesinde geçerek yoğurularak kendi karmaşasında, durdurulamaz coşkusunun yaratma ve yorumlama çabasının bir sonucu olmuştur. Gravürlerinde, renkli ve siyah-beyaz özgün baskıda coşkulu, verimli bir dönemin başlıca temsilcilerinden olan Aliye Berger Türkiye’de gravür sanatının zenginleşmesine katkıda bulunmuştur.